Wojny XX w. – a w szczególności I i II wojna światowa – wprowadziły do stomatologii szereg dramatycznych zmian. Lekarze stawali przed wyzwaniem leczenia ogromnej liczby żołnierzy z urazami twarzoczaszki, powstałymi wskutek ostrzału artyleryjskiego, wybuchów min czy ran postrzałowych. Wcześniej chirurgia szczękowa ograniczała się w dużej mierze do prostych ekstrakcji i leczenia próchnicy. Wojenne doświadczenia wymusiły jednak szybki rozwój metod rekonstrukcji, które dzisiaj stanowią fundament chirurgii stomatologicznej i twarzowo-szczękowej.
Pierwsza wojna światowa przyniosła masowy napływ rannych ze złamaniami szczęk, utratą zębów i rozległymi oparzeniami twarzy. Lekarze stosowali różnorodne materiały do rekonstrukcji uszkodzonych tkanek. Początkowo wykorzystywano drewno, kości zwierzęce, metal, a także wosk i szkło, które stabilizowały szczęki i umożliwiały pacjentom podstawowe funkcje żucia.
Chirurgia rekonstrukcyjna Hippolyte’a Morestina
Jednym z pionierów chirurgii rekonstrukcyjnej był francuski chirurg Hippolyte Morestin (1869-1919), uznawany za prekursora chirurgii plastycznej twarzy. Jeszcze przed wojną prowadził eksperymentalne operacje twarzoczaszki, a jego doświadczenia okazały się bezcenne podczas wojny, gdy tysiące żołnierzy wymagały precyzyjnych rekonstrukcji. Zespół Morestina opracowywał innowacyjne techniki, umożliwiające przywrócenie funkcji żucia i estetyki twarzy, co wówczas stanowiło prawdziwe wyzwanie medyczne.
W czasie drugiej wojny światowej rozwój stomatologii wojskowej postępował jeszcze szybciej. Poza technikami chirurgicznymi ogromne znaczenie miała profilaktyka i leczenie stomatologiczne w armii. Wojsko zdawało sobie sprawę, iż niewyleczone zęby mogą wykluczyć żołnierza z walki, dlatego w wielu krajach wprowadzono obowiązkowe kontrole stomatologiczne.
Równocześnie rozwijano metody leczenia urazów szczęki, w tym pierwsze stałe implanty metalowe oraz protezy, które umożliwiały pacjentom normalne funkcjonowanie po operacji. W Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych szczególne znaczenie miała działalność jednostek Maxilla-Facial Units, zajmujących się rekonstrukcją twarzoczaszki. Eksperymentowano tam z przeszczepami kostnymi oraz nowatorskimi technikami chirurgii plastycznej i protetyki wojskowej.
Bezcenne doświadczenia wojenne
Badania nad stomatologią obu wojen światowych wskazują, iż wiele rozwiązań wprowadzonych w tym czasie stało się fundamentem współczesnej chirurgii szczękowo-twarzowej. Przykładem jest stosowanie metalowych płytek i śrub do stabilizacji złamanych szczęk, które w tej chwili są standardem w leczeniu urazów twarzoczaszki. Wojenne doświadczenia przyczyniły się również do powstania wyspecjalizowanych oddziałów chirurgii stomatologicznej w szpitalach cywilnych oraz do zwiększenia znaczenia edukacji chirurgów w zakresie kompleksowej opieki nad pacjentem z urazem twarzy.
Mimo iż wojny światowe były tragicznym okresem, paradoksalnie przyczyniły się do szybkiego rozwoju stomatologii i chirurgii szczękowo-twarzowej. Lekarze, którzy musieli radzić sobie z masowymi urazami, opracowali innowacyjne techniki, a doświadczenia te w znaczący sposób wpłynęły na standardy leczenia pacjentów cywilnych.
Źródło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
