Bruksizm to poważne zaburzenie mające wpływ na zdrowie całego układu stomatognatycznego, niestety dość często bagatelizowane. Patologiczne zaciskanie i zgrzytanie zębami to nie tylko problem estetyczny czy mechaniczny – może prowadzić do przewlekłych dolegliwości bólowych, uszkodzeń zębów i zaburzeń funkcji mięśni żucia. Współczesna stomatologa oferuje wiele metod leczenia bruksizmu, wśród których znajdują się m.in. szyny relaksacyjne na zęby. Czym dokładnie są? Jakie są ich adekwatności? Sprawdzamy!
Bruksizm – czyli niekontrolowane, patologiczne zgrzytanie i zaciskanie zębów – to parafunkcja, która nie ogranicza się jedynie do jamy ustnej. Może mieć szeroko zakrojony wpływ na cały organizm, objawiając się bólami głowy i karku, szumami usznymi czy zaburzeniami w funkcjonowaniu stawu skroniowo-żuchwowego. Leczenie bruksizmu wymaga interdyscyplinarnego podejścia i współpracy specjalistów z różnych dziedzin – stomatologii, fizjoterapii, a choćby psychologii. Jedną z najczęstszych metod terapii są szyny relaksacyjne, które mają chronić zęby przed uszkodzeniami oraz łagodzić dyskomfort związany z bruksizmem.
Bruksizm, czyli patologiczne zaciskanie i zgrzytanie zębami
Przyczyny bruksizmu są złożone i wieloczynnikowe. Do tych najczęstszych należą zaburzenia psychosomatyczne – przede wszystkim przewlekły stres, którego częstym objawem bywa właśnie nadmierne, niekontrolowane zaciskanie i zgrzytanie zębami. Badania naukowe wykazały, iż bruksizm może być wynikiem zaburzeń w układzie nerwowym, nieprawidłowości w budowie zgryzu, chorób stawu skroniowo-żuchwowego oraz stosowania używek. U niektórych pacjentów bruksizm ma podłoże genetyczne.
Objawy bruksizmu często rozwijają się podstępnie. Charakterystyczne jest nadmierne starcie szkliwa, które prowadzi do odsłonięcia zębiny i wystąpienia nadwrażliwości zębów, czyli ostrego, przeszywającego bólu np. po wypiciu zimnego napoju albo zjedzeniu kwaśnego pokarmu. U pacjentów mogą pojawiać się mikropęknięcia w strukturze zębów, a w bardziej zaawansowanych stadiach – także ich rozchwianie, co w dłuższej perspektywie grozi przedwczesną utratą zębów.
Symptomy bruksizmu nie ograniczają się tylko do uzębienia. Osoby borykające się z tą parafunkcją skarżą się również na nadmierne napięcie w mięśniach twarzy i szyi, bóle mięśni żucia, bóle szyi i karku, częstsze bóle głowy, a także zaburzenia słuchu, m.in. szumy uszne. Wszystko to dowodzi, iż bruksizmu nie wolno bagatelizować.
Jak może przebiegać leczenie bruksizmu?
Leczenie bruksizmu wymaga zintegrowanego podejścia, które uwzględnia zarówno objawy, jak i przyczyny. Metod terapii jest wiele i zwykle do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów oraz poprawy jakości życia pacjenta niezbędne jest włączenie kilku sposobów leczenia.
• Botoks – podanie toksyny botulinowej do mięśni żwaczy osłabia ich aktywność, co ogranicza siłę zaciskania zębów. Zabieg ten jest skuteczny choćby w przypadku zaawansowanych objawów, ale trzeba mieć świadomość, iż działanie botoksu jest czasowe – iniekcję trzeba powtarzać co kilka miesięcy.
• Fizjoterapia stomatologiczna – dopasowana do indywidualnych potrzeb terapia manualna, masaże i ćwiczenia relaksacyjne mięśni żucia poprawiają funkcjonowanie stawu skroniowo-żuchwowego oraz zmniejszają napięcie mięśniowe.
• Terapia ortodontyczna – w przypadku bruksizmu będącego objawem lub powikłaniem wady zgryzu, poprawę sytuacji przynosi jej wyleczenie – metodę terapii ortodontycznej dobiera się do rodzaju wady, jej zaawansowania, wieku pacjenta itp.
• Terapia behawioralna – techniki relaksacyjne, biofeedback i psychoterapia pomagają pacjentom radzić sobie ze stresem, który jest częstym czynnikiem powodującym występowanie bruksizmu.
• Szyny relaksacyjne – stanowią mechaniczne zabezpieczenie zębów przed uszkodzeniami oraz wspierają rozluźnienie mięśni.
Szyna relaksacyjna, czyli ochronna nakładka na zęby dla osób z bruksizmem
Szyny relaksacyjne to ochronne nakładki na zęby, które wykorzystuje się w leczeniu bruksizmu. Są one wykonane ze specjalnych materiałów, takich jak np. akryl albo stomatologiczne tworzywa sztuczne. Ich podstawowym zadaniem jest ochrona zębów przed siłami ściernymi generowanymi przez zaciskanie i zgrzytanie zębów. W zależności od indywidualnych potrzeb, szynę można nosić zarówno w ciągu dnia, jak i w trakcie snu.
Mechanizm działania szyn na bruksizm polega na równomiernym rozłożeniu nacisku w obrębie łuków zębowych, co zmniejsza obciążenie zębów i tkanek przyzębia. Szyna oddziela szczękę i żuchwę, zapobiegając ich bezpośredniemu kontaktowi, co eliminuje ryzyko mikrouszkodzeń. Dodatkowo, regularne noszenie szyny relaksacyjnej pomaga rozluźnić mięśnie żwaczy, co przynosi ulgę w dolegliwościach bólowych i poprawia jakość snu.
Nakładki na bruksizm mają również znaczenie diagnostyczne. Podczas wizyty kontrolnej w gabinecie stomatologicznym lekarz obserwując stan szyny po określonym czasie użytkowania, może ocenić nasilenie bruksizmu oraz zidentyfikować obszary największego obciążenia.
Rodzaje szyn relaksacyjnych na zęby
Szyny relaksacyjne dzielą się na dwa podstawowe typy w zależności od materiału i zastosowania.
• Szyny miękkie – wykonane z elastycznego materiału, polecane w łagodniejszych przypadkach bruksizmu. Są wygodniejsze w noszeniu, szczególnie na początku terapii, ale ich trwałość jest ograniczona, co sprawia, iż wymagają częstszej wymiany.
• Szyny twarde – wykonane z wytrzymałego akrylu, przeznaczone do zaawansowanych przypadków bruksizmu. Charakteryzują się większą odpornością na ścieranie i precyzyjnym dopasowaniem do uzębienia, co zapewnia ich większą skuteczność.
Dobór rodzaju szyny zależy od stopnia nasilenia objawów oraz preferencji pacjenta, a decyzja powinna być podejmowana w porozumieniu z dentystą.
Ile kosztuje szyna relaksacyjna na bruksizm?
Koszt szyny relaksacyjnej różni się w zależności od materiału, z którego jest wykonana oraz technologii produkcji. Proste szyny miękkie, dostępne w niższej cenie, mogą kosztować około 300-600 zł. Precyzyjnie dopasowane szyny twarde, wykonywane indywidualnie w laboratorium protetycznym, mogą kosztować od 1500 do 2000 zł. Cena obejmuje nie tylko samą nakładkę, ale również konsultację stomatologiczną, wyciski oraz dostosowanie szyny do zgryzu pacjenta. Warto pamiętać, iż prawidłowo wykonana szyna jest inwestycją w zdrowie i komfort życia.
Bruksizm to problem, który wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Szyny relaksacyjne odgrywają kluczową rolę w łagodzeniu objawów oraz ochronie zębów przed uszkodzeniami. Są one nie tylko skutecznym rozwiązaniem doraźnym, ale również wsparciem w długoterminowej terapii bruksizmu. Ich skuteczność w dużej mierze zależy jednak od precyzyjnego dopasowania oraz współpracy pacjenta z lekarzem.
