Mikrobiom jamy ustnej może odgrywać w stwardnieniu rozsianym (SM) ważniejszą rolę, niż dotychczas przypuszczano. Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych zidentyfikowali oznaki dysbiozy oraz zmiany w profilu metabolitów. Wyniki badania opublikowano 20 października w czasopiśmie naukowym „NPJ. Biofilms and Microbiomes”.
Zespół naukowców z University of Iowa Health Care przeprowadził kompleksową, wielowarstwową analizę genetyczną i metaboliczną mikrobiomu jamy ustnej u osób chorujących na stwardnienie rozsiane. Wykazano w niej, iż pacjenci z SM mają wyraźnie zaburzony skład mikrobiomu jamy ustnej w porównaniu z osobami zdrowymi z grupy kontrolnej.
– Podczas gdy mikrobiom jelit od dawna jest powiązany z patogenezą SM, mikrobiom jamy ustnej skupiał jak dotąd znacznie mniej uwagi – mimo iż jest on drugim najbardziej zróżnicowanym mikrobiomem ludzkiego organizmu i jest powiązany z innymi chorobami neurologicznymi, takimi jak choroba Alzheimera, oraz z chorobami zapalnymi, np. reumatoidalnym zapaleniem stawów – podkreślił główny autor badania, profesor patologii Ashutosh Mangalam.
Czym jest stwardnienie rozsiane i jakie daje objawy?
Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła, postępująca choroba autoimmunologiczna układu nerwowego, prowadząca do uszkodzenia struktur nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Dochodzi w niej do demielinizacji (rozpadu osłonek mielinowych) oraz uszkodzenia włókien nerwowych, co zaburza przewodzenie impulsów nerwowych.
Objawy SM są zróżnicowane – najczęściej dotyczą zaburzeń chodu i widzenia, problemów z równowagą, dolegliwości bólowych, uczucia przewlekłego zmęczenia oraz kłopotów z koncentracją. Choć choroby nie da się w tej chwili wyleczyć, możliwe jest złagodzenie jej przebiegu i objawów. SM najczęściej diagnozuje się we wczesnej dorosłości, a kobiety chorują około trzykrotnie częściej niż mężczyźni.
Dysbioza mikrobiomu jamy ustnej w SM
– Nasze badanie potwierdza, iż u osób z SM występują mierzalne różnice w składzie bakterii i metabolitów obecnych w ślinie. Nie chodzi tylko o utratę tzw. „dobrych” bakterii – wyniki wskazują na ogólne zaburzenie równowagi ekosystemu jamy ustnej – podkreślił prof. Mangalam.
W badaniu wykorzystano metagenomiczne sekwencjonowanie typu „shotgun” oraz analizę metabolomiczną, obejmującą wszystkie niskocząsteczkowe związki chemiczne, aby określić, w jaki sposób zmiany mikrobiomu i metabolitów mogą wpływać na patofizjologię SM. Analizie poddano próbki śliny od 50 pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (RRMS) oraz 50 osób zdrowych z grupy kontrolnej.
Zaburzony mikrobiom jamy ustnej u chorych na SM
W porównaniu z grupą kontrolną u osób z RRMS stwierdzono wyraźną dysbiozę mikrobiomu jamy ustnej. Charakteryzowała się ona szczególnie redukcją bakterii komensalnych z rodzajów Streptococcus i Actinomyces, określanych jako „wcześni kolonizatorzy” – kluczowych dla tworzenia i stabilizacji zdrowej biocenozy jamy ustnej.
Równocześnie badacze zaobserwowali wzrost liczby potencjalnie patogennych taksonów (w tym Fusobacterium nucleatum, Porphyromonas gingivalis oraz różnych gatunków Prevotella), które biorą udział w procesach prozapalnych i są związane z dysbiozą przyzębia. Istotne różnice wykazywał też profil metabolomiczny śliny: u osób z SM stwierdzono obniżony poziom neuroprotekcyjnego metabolitu – hipotauryny, zaangażowanego w obronę antyoksydacyjną i utrzymanie homeostazy.
Badanie naukowców z University of Iowa sugeruje, iż obniżony poziom hipotauryny jest powiązany ze zmianami mikrobiologicznymi w mikrobiomie jamy ustnej pacjentów z SM. Ogółem wyniki te wskazują, iż mikrobiologiczne i metaboliczne zaburzenia równowagi mikrobiomu jamy ustnej mogą przyczyniać się do procesów zapalnych i immunologicznych towarzyszących stwardnieniu rozsianemu.
– Nasze badanie pozwoliło zrozumieć, jak skład, funkcje i profile metaboliczne bakterii są ze sobą powiązane. Ujawniło również konkretne taksony bakteryjne i sygnatury metaboliczne, które mogą wpływać na procesy zapalne i zaburzenia immunoregulacji w przebiegu stwardnienia rozsianego – podsumował główny autor badania pt. „Multiple sclerosis patients exhibit oral dysbiosis with decreased early colonizers and lower hypotaurine level”.
Potencjał diagnostyczny i terapeutyczny
Zdaniem badaczy mikrobiom jamy ustnej może w przyszłości stać się punktem wyjścia dla diagnostyki i terapii SM. Wyniki badania mogą przyczynić się do opracowania nieinwazyjnych testów ślinowych, służących do wczesnego wykrywania lub monitorowania przebiegu choroby. Ponieważ pobranie śliny jest proste i bezbolesne, biomarkery mikrobiomu jamy ustnej mogą również pomagać w ocenie aktywności choroby oraz skuteczności leczenia.
– Na pacjenta warto spojrzeć jako na całokształt, nie tylko na jego zęby. Istotna jest kooperacja z lekarzami ogólnymi. Nie wszyscy lekarze mają świadomość, jak istotny wpływ mają choroby ogólne na zęby, a także odwrotnie – jak istotny wpływ mają zęby na choroby ogólne. Często nie widzimy tego, by kierowali pacjentów do stomatologa w ramach leczenia – mówi o wyzwaniach w opiece stomatologicznej nad pacjentami obciążonymi chorobami ogólnoustrojowymi dr n. med. Anna Sokołowska, adiunkt w Zakładzie Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej i Przyzębia Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Źródła: https://www.zm-online.de/
https://www.nature.com/npjbiofilms/
