Ból dziąseł, suchość w ustach, problemy z żuciem – dla wielu osób z cukrzycą to codzienność, o której rzadko mówi się w ramach standardowej opieki diabetologicznej. Tymczasem kondycja jamy ustnej nie tylko wpływa na przebieg cukrzycy, ale także jest przez nią kształtowana. Zrozumienie tej relacji jest najważniejsze zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy dentystów. Na łamach portalu TheConversation.com problem ten opisała prof. Aylin Baysan z Institute of Dentistry na Queen Mary University.
Opieka diabetologiczna najczęściej skoncentrowana jest na powikłaniach cukrzycy w obrębie narządu wzroku, układu krążenia oraz narządów wewnętrznych, np. nerek czy wątroby. Jama ustna często pozostaje na marginesie – mimo iż jest jednym z obszarów najbardziej narażonych na skutki niekontrolowanej glikemii.
Cukrzyca zaburza procesy metaboliczne, a przewlekle podwyższony poziom glukozy uszkadza naczynia krwionośne i nerwy, spowalnia gojenie oraz osłabia odporność. Tkanki miękkie i twarde jamy ustnej – w kontakcie z florą bakteryjną – reagują na te zmiany szczególnie gwałtownie.
Skutki? Suchość w jamie ustnej, zwiększone ryzyko próchnicy, choroby przyzębia, infekcje grzybicze, owrzodzenia, problemy z protezami, zaburzenia smaku, a choćby utrata zębów. Wszystko to wpływa nie tylko na komfort życia, ale także na odżywianie i dalszą kontrolę glikemii.
Choroby przyzębia – błędne koło stanów zapalnych i hiperglikemii
U pacjentów z cukrzycą ryzyko chorób przyzębia jest wyraźnie wyższe, a zależność ta działa w obie strony. Wysoki poziom cukru we krwi oznacza większą ilość glukozy w ślinie, co stanowi pożywkę dla bakterii. Ich metabolity podrażniają dziąsła, wywołując stan zapalny, który może prowadzić do utraty kości i rozchwiania zębów.
Jednocześnie aktywne zapalenie przyzębia pogarsza kontrolę glikemii, zwiększając insulinooporność. Regularna higiena jamy ustnej i stabilizacja poziomu cukru to podstawowe działania ograniczające to niebezpieczne sprzężenie zwrotne.
Najnowsze badania wskazują również na silny związek cukrzycy typu 2 z zaawansowaną próchnicą. Wysoka glikemia oraz niekorzystne zmiany w ilości i jakości śliny znacząco przyspieszają destrukcję tkanek twardych zęba. To kolejny argument za włączeniem stomatologów do zespołów terapeutycznych zajmujących się pacjentami z cukrzycą.
Kserostomia i próchnica – dlaczego ślina ma znaczenie?
Suchość w ustach dotyczy około 20% populacji, ale u osób z cukrzycą pojawia się zdecydowanie częściej. Dodatkowo wiele stosowanych leków – m.in. na nadciśnienie, depresję czy neuropatie – może nasilać problem.
Ślina pełni funkcję ochronną: neutralizuje kwasy, wypłukuje resztki pokarmowe i wspiera procesy remineralizacji szkliwa. Jej niedobór zwiększa kwasowość środowiska jamy ustnej, osłabia zęby i przyspiesza rozwój próchnicy. Pacjentom z grupy ryzyka warto oferować indywidualne plany profilaktyczne, obejmujące m.in. lakierowanie zębów czy stosowanie past i płukanek o wysokiej zawartości fluoru.
Kserostomia utrudnia również użytkowanie protez – bez ochronnej roli śliny protezy mogą powodować otarcia, owrzodzenia i infekcje, zwłaszcza kandydozę. Regularne czyszczenie protez, zdejmowanie ich na noc oraz kontrola dopasowania znacząco poprawiają komfort i ograniczają ryzyko powikłań.
Leczenie implantologiczne a kontrola glikemii
Implanty stanowią coraz popularniejszą metodę uzupełniania braków zębowych, jednak u pacjentów z cukrzycą ich stosowanie wymaga szczególnej ostrożności. Niewyrównana glikemia zaburza gojenie, zwiększa ryzyko infekcji i utrudnia prawidłową osteointegrację.
Przed podjęciem leczenia implantologicznego konieczna jest ocena stanu przyzębia, poziomu kości, higieny i stabilności metabolicznej pacjenta. Dobre przygotowanie oraz kooperacja pacjenta i lekarza znacząco zwiększają szanse na powodzenie terapii.
Świadomość i profilaktyka – fundament zdrowia pacjenta z cukrzycą
Prawidłowa higiena jamy ustnej, zdrowe nawyki, regularne kontrole stomatologiczne i stabilizacja glikemii to najskuteczniejsza droga do ograniczenia powikłań. Wiedza na temat relacji między cukrzycą a zdrowiem jamy ustnej powinna stać się stałym elementem edukacji zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego.
Dbanie o jamę ustną to nie kwestia estetyki, ale integralna część terapii cukrzycy – z wymiernym wpływem na komfort życia oraz ogólny stan zdrowia.
– Istnieje wiele badań wskazujących na to, iż choroba przyzębia ma duży wpływ na zdrowie ogólne. Wiąże się ją z chorobami układu sercowo-naczyniowego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, preeklampsją czy cukrzycą – mówi prof. dr hab. n. med. Marta Cześnikiewicz-Guzik, kierownik Zakładu Periodontologii, Profilaktyki i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej Instytutu Stomatologii Wydziału Lekarskiego UJ CM w Krakowie, specjalistka chirurgii stomatologicznej i periodontologii, autorka ponad 100 artykułów naukowych, członek Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego oraz British Society of Periodontology.
Źródło: https://theconversation.com
