Adrenalina - hormon przetrwania
Adrenalina jest hormonem i neuroprzekaźnikiem, należącym do grupy katecholamin. Powstaje, jak wszystkie katecholaminy, w wyniku przekształceń aminokwasu - tyrozyny. Wymiennie z nazwą "adrenalina" mówi się na nią "epinefryna", a obie nazwy znaczą to samo: "nad nerkami". Wiąże się to z faktem, iż produkowana jest w organizmie głównie przez komórki gruczołów nadnerczowych, choć w niewielkiej ilości wytwarza ją także sam układ nerwowy.
Adrenalina nazywana bywa "hormonem przetrwania", "hormonem walki lub ucieczki" lub "hormonem 3F" od "fright, fight and flight", ponieważ to właśnie ona mobilizuje ciało do działania w sytuacjach zagrożenia. Nie jest to jednak jedynie "hormon przetrwania" - adrenalina stanowi istotny element ludzkich doświadczeń fizycznych i emocjonalnych.Reklama
Adrenalina mobilizuje do działania
Gdy organizm odbiera bodziec stresowy - może to być zarówno realne zagrożenie, jak i silna emocja - współczulny układ nerwowy aktywuje nadnercza, które niemal natychmiastowo uwalniają adrenalinę do krążenia. Sprawia ona, wraz z kortyzolem, znanym jako "hormon stresu", iż organizm mobilizuje się do działania. Odtąd wszystkie siły w ciele będą nakierowane na reakcję na bodziec i "wyłączą się" wszystkie zbędne w danym momencie układy. Działanie adrenaliny obejmuje:
rozszerzenie źrenic,rozszerzenie krtani i oskrzeli, co ułatwia i przyspiesza oddychanie,przyspieszenie czynności serca,zwiększenie pojemności minutowej serca,zwężenie naczyń krwionośnych, co wywołuje wzrost ciśnienia krwi,zatrzymanie perystaltyki jelit, wydzielania śliny i soków trawiennych,mobilizację tkanki tłuszczowej,przyspieszenie rozkładu glikogenu do glukozy, by uzyskać energię.
Taki stan "najwyższej gotowości" był niezwykle istotny w kontekście ewolucyjnym, gdy na pierwotnego człowieka napadało jakieś zwierzę lub musiał bić się o zasoby z innym osobnikiem. Dzisiaj, choć nasze codzienne zagrożenia są już inne, organizm przez cały czas używa adrenaliny w reakcji na stres, czy to podczas egzaminu, pierwszej jazdy samochodem czy rozmowy kwalifikacyjnej.
Hormon emocji
Działanie adrenaliny da się również odczuć na podłożu psychicznym. Jest to hormon, który towarzyszy wielu dziedzinom życia, od sportów ekstremalnych, przez wystąpienia publiczne, aż po zauroczenia. Kiedy czujemy motyle w brzuchu - to adrenalina. Trema przed wystąpieniem publicznym? Adrenalina. Szybsze bicie serca na widok ukochanej osoby? Adrenalina. Warto zaznaczyć, iż to nie adrenalina wywołuje te emocje, ale raczej im towarzyszy, w pewnym sensie wzmacnia ich fizyczną manifestację - ścisk w gardle, spocone dłonie, drżenie rąk.
Uzależnienie behawioralne - rola adrenaliny
Choć nie można uzależnić się od niej chemicznie, adrenalina może powodować uzależnienie behawioralne. To uczucie, kiedy balansujemy na krawędzi, jak np. w sportach ekstremalnych, jeżdżąc superszybkimi samochodami czy eksploatując się do granic na siłowni - to od niego można się uzależnić. Uzależnienie takie ma charakter sytuacyjny - pociąga nas ryzyko, potrzeba doświadczania silnych bodźców i emocji.
Najczęściej o uzależnieniu od adrenaliny świadczy nieustanna potrzeba doświadczania silnych wrażeń i emocji, częste podejmowanie skrajnie ryzykownych aktywności czy popadanie w konflikty tylko po to, by doświadczyć emocji. Jednostkę uzależnioną od adrenaliny może cechować zanik instynktu samozachowawczego, przez który jest ona skłonna podejmować ryzykowne decyzje i działania.
Zastosowania adrenaliny
Adrenalina nie jest tylko i wyłącznie naszym hormonem i neuroprzekaźnikiem. Znajduje ona liczne zastosowania w medycynie, w szczególności w medycynie ratunkowej. Obejmują one:
zatrzymanie akcji serca, gdzie podawana jest dożylnie lub dosercowo dzięki strzykawki w celu pobudzenia akcji serca,wstrząs anafilaktyczny, który jest ostrą i zagrażającą życiu formą reakcji alergicznej; w przypadku wstrząsu podana w zastrzyku może zapobiec śmierci pacjenta przez działanie rozszerzające oskrzela i podnoszenie ciśnienia.
Poza tym, stosowana jest także w stomatologii, gdzie bywa dodawana do środków znieczulających, aby przedłużyć ich działanie i zmniejszyć krwawienie, a także w okulistyce, gdzie wpływa na rozszerzenie źrenic, np. podczas operacji oczu.
Długotrwały stres
Choć krótkotrwałe wyrzuty adrenaliny są dla nas korzystne, przewlekły stres, któremu towarzyszy stale wysoki poziom adrenaliny i kortyzolu, może mieć poważne skutki zdrowotne. Organizm człowieka nie jest przystosowany do życia w trybie ciągłego pobudzenia, dlatego utrzymujące się wysokie stężenia hormonów stresu mogą prowadzić do problemów trawiennych, nadciśnienia, zaburzeń odporności czy bezsenności. Warto zatem dbać o wyrównany stosunek stresu i spokoju w życiu. Nie zawsze należy szukać intensywnych wrażeń - wszak ilość codziennego stresu i tak już nas niejednokrotnie przytłacza.
Źródła:
https://journals.viamedica.pl/acta_haematologica_polonica/article/download/75149/54954
www.health.harvard.edu
CZYTAJ TAKŻE:
