Dlaczego nerki są tak ważne?
Nerki to główny, parzysty narząd układu wydalniczego. Pełnią one, oprócz funkcji wydalniczej, funkcję regulacyjną (utrzymują homeostazę środowiska wewnętrznego) oraz endokrynną (produkują i degradują hormony). Położone są w jamie brzusznej, w przestrzeni zaotrzewnowej, po obu stronach kręgosłupa. W uproszczeniu mówiąc, nerki filtrują krew do moczu pierwotnego, który następnie staje się moczem ostatecznym, który wydalamy z pęcherza przez cewkę moczową.
Jakakolwiek "awaria" w pracy nerek może skutkować groźnymi dla zdrowia i życia powikłaniami, ponieważ nie mamy innych narządów, które służą wydalaniu niepotrzebnych substancji z organizmu w takim stopniu. Z tego względu warto wiedzieć, jakie badania na nerki warto wykonać, aby sprawdzić, czy działają poprawnie.Reklama
Badanie ogólne moczu
Badanie ogólne moczu polega na analizie pierwszej porannej próbki moczu. W próbce tej ocenia się takie parametry jak:
barwa,zapach,pH,ciężar adekwatny,obecność bakterii,azotyny,ketony,glukozę,erytrocyty,leukocyty,kryształy,białka.
Badanie moczu jest jednym z najprostszych, najtańszych i najczęściej wykonywanych badań, które może pomóc wykryć nieprawidłowości w działaniu nerek jeszcze w okresie bezobjawowym. W ramach jego wyników można wstępnie rozpoznać nie tylko choroby nerek, ale także podejrzewać infekcję układu moczowego i cukrzycę.
Posiew moczu
Kolejne z badań, które można wykonać w diagnostyce chorób układu wydalniczego, w tym nerek, jest posiew moczu. Posiew jest badaniem mikrobiologicznym, polegającym na wysianiu próbki moczu na specjalne podłoża mikrobiologiczne. jeżeli mamy do czynienia z zakażeniem układu moczowego, na podłożach tych obserwujemy wzrost. Najczęściej w posiewie wykrywa się bakterie, odpowiadające za zapalenie pęcherza (większość przypadków), choć pochodzenie bakterii może również wynikać z zakażenia wyższych partii układu wydalniczego, takich jak nerki.
Badania biochemiczne
Jednym z najważniejszych elementów laboratoryjnej oceny funkcjonowania nerek są badania biochemiczne. Umożliwiają one ocenę narządu wydalniczego na podstawie wykonania oznaczeń produktów metabolizmu azotowego, elektrolitów oraz białek. Należy mieć na uwadze, iż pełen obraz stanu nerek uzyskuje się dopiero po porównaniu wyników tych samych oznaczeń z krwi i z moczu. Z tego względu zaleca się, aby takie same badania wykonywać równomiernie z próbki krwi i moczu.
Kreatynina, mocznik i kwas moczowy
Kreatynina, mocznik i kwas moczowy stanowią produkty metabolizmu azotowego. Wszystkie wydalane są w wysokim procencie przez nerki (kreatynina - około 100 proc. wydalania przez nerki, mocznik - 90 proc, kwas moczowy - 70 proc.). Wzrost ilości kreatyniny, mocznika i kwasu moczowego w surowicy krwi przy jednoczesnym spadku wydalania przez nerki (spadek ilości w moczu) świadczy o upośledzeniu filtracji nerkowej.
Na podstawie oceny kreatyniny we krwi wyznacza się tak zwany e-GFR, czyli estymowany wskaźnik przesączania kłębuszkowego. Służy on do określenia, ile krwi, przepływającej przez nerki, przesączyło się przez nie do moczu pierwotnego. e - GFR szacuje się na podstawie wartości kreatyniny w surowicy krwi. Prawidłowa wielkość przesączania kłębuszkowego powinna wynosić ≥90 ml/min/1,73 m2, przy czym im niższa wartość, tym większe prawdopodobieństwo upośledzenia pracy nerek.
Elektrolity
Do oceny stanu nerek stosuje się również oznaczenia elektrolitów, zwłaszcza sodu i potasu. Upośledzenie filtracji nerkowej może skutkować zatrzymaniem w organizmie sodu, który zwiększa ilość zatrzymywanej wody oraz potasu, który w nadmiarze może przyczynić się do zaburzeń rytmu serca. Z tego względu oznaczenia elektrolitów w surowicy stanowią istotne badania nie tylko w diagnostyce stanu nerek, ale również w monitorowaniu rozpoznanych już chorób nerek.
Białko całkowite i albumina
Albumina to białko, którego funkcją w organizmie jest utrzymanie ciśnienia onkotycznego (zatrzymanie wody w naczyniach krwionośnych, zapobiegając obrzękom i utrzymując prawidłowe ciśnienie krwi) i transport ważnych substancji w kompleksach z albuminą. Gdy jej stężenie we krwi spada, a w moczu wzrasta, oznacza to najprawdopodobniej przewlekłą chorobę nerek. Dochodzi wtedy do tzw. albuminurii, czyli wydalania albuminy z moczem, co w normalnych warunkach nie powinno mieć miejsca.
Albuminę powinno się oznaczać we krwi i w moczu, podobnie jak pozostałe wcześniej wymienione wskaźniki, aby móc porównać wartości uzyskane z surowicy do wartości uzyskanych z próbki moczu.
Kiedy wykonywać badania nerek?
Choroby nerek, zarówno te ostre jak i przewlekłe, to główny powód wykonywania badań parametrów nerkowych. Często choroby te w początkowym etapie nie dają żadnych sygnałów, stąd warto profilaktycznie raz na jakiś czas wykonywać ww badania. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych oraz obciążonych innymi chorobami przewlekłymi, które mogą powodować zaburzenia pracy nerek. Warto aby decyzję o badaniach rozważyły także osoby, które przewlekle przyjmują leki, mogące wpływać na pracę nerek; dla nich również wyniki takich badań mogą się okazać istotne.
Źródło:
https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/diagnostyka
https://zdrowie.interia.pl/badania
Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna, PZWL, Warszawa 2023
CZYTAJ TAKŻE:
