Zespół naukowców z Uniwersytetu w Leeds opracował bezpłatny, interaktywny serwis internetowy, który ma pomóc rodzicom dzieci w spektrum autyzmu w codziennej trosce o higienę jamy ustnej. Platforma toothPASTE – oparta na badaniach naukowych i współtworzona przez rodziców oraz specjalistów – oferuje praktyczne wsparcie, by przeciwdziałać próchnicy i zmniejszyć liczbę dzieci wymagających leczenia w znieczuleniu ogólnym.
Niedawne badanie przeprowadzone przez naukowców ze School of Dentistry na Uniwersytecie w Leeds we współpracy ze specjalistami z uczelni w Manchesterze i Sheffield zwróciło uwagę na szczególne wyzwania, jakie napotykają dzieci autystyczne w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej. Choć częstość występowania próchnicy w tej grupie nie odbiega znacząco od populacji ogólnej (1 na 4 dzieci w wieku 5 lat), to dzieci autystyczne rzadziej odwiedzają dentystę i dwukrotnie częściej wymagają leczenia pod narkozą.
Zespół badawczy postanowił działać – wspólnie z rodzicami, dziećmi oraz specjalistami opracowano platformę toothPASTE – cyfrowe narzędzie wspierające budowanie zdrowych nawyków w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb dzieci w spektrum.
ToothPASTE – co zawiera i dla kogo jest przeznaczone?
Strona internetowa toothPASTE oferuje praktyczne porady dotyczące mycia zębów, wizyt u dentysty i zdrowego odżywiania, filmy instruktażowe oraz materiały do pobrania, a także forum, na którym rodzice mogą dzielić się doświadczeniami i wskazówkami.
Treści są przystępne, oparte na aktualnych zaleceniach i badaniach naukowych, a co najważniejsze – zostały stworzone z myślą o dzieciach neuroatypowych i ich opiekunach. – Wiemy, iż większość rodziców zdaje sobie sprawę z tego, co należy robić w zakresie higieny jamy ustnej, czyli np. szczotkować zęby dwa razy dziennie pastą z fluorem. Problemem jest raczej jak to zrobić, kiedy dziecko nie toleruje bodźców czy ma silne preferencje – mówi dr Amrit Chauhan, współautorka projektu.
Codzienne wyzwania i ich konsekwencje
Dzieci autystyczne częściej niż ich rówieśnicy zmagają się z nadwrażliwością sensoryczną – smak pasty, dźwięk szczoteczki czy uczucie manipulacji w jamie ustnej mogą wywoływać u nich silny dyskomfort. W efekcie codzienne czynności higieniczne stają się dla rodziców ogromnym wyzwaniem. Dodatkowe trudności to ograniczona komunikacja (np. brak możliwości sygnalizowania bólu) oraz wybiórczość pokarmowa prowadząca do diety bogatej w cukry – co dodatkowo zwiększa ryzyko próchnicy.
– Próchnica może wpływać na samoocenę, mowę, sen, jedzenie i ogólną jakość życia dziecka. Ale to także nieobecności w szkole i poważne skutki w dorosłości – zaznacza prof. Peter Day, kierownik badań.
Głos rodziców był kluczowy
Projekt toothPASTE od początku powstawał przy aktywnym udziale rodziców. Anne-Marie Kilgallon, mama dwóch autystycznych chłopców, wspomina: – Gdy moi synowie mieli po 8 i 10 lat, musieli przejść ekstrakcję wielu zębów w znieczuleniu ogólnym. To była bardzo trudna decyzja. Gdyby wtedy istniało takie narzędzie jak toothPASTE, jestem przekonana, iż udałoby się tego uniknąć. Takich rodzin jak nasza jest wiele.
Twórcy toothPASTE wykorzystali nowatorskie metody badawcze – przeprowadzali m.in. wywiady z dziećmi autystycznymi z ograniczoną werbalnością przy pomocy narzędzi wizualnych Talking Mats. Jedno z dzieci opisało pastę jako „eksplozję w ustach”, co unaocznia intensywność wrażeń zmysłowych u dzieci w spektrum. Na podstawie zebranych danych zorganizowano warsztaty z udziałem rodziców, specjalistów stomatologii oraz przedstawicieli organizacji zdrowotnych.
Strona toothPASTE jest dostępna bezpłatnie i otwarta dla wszystkich – również dla rodzin bez formalnej diagnozy autyzmu. Platforma będzie stale rozwijana przy współpracy z rodzinami, stomatologami, organizacjami społecznymi oraz instytucjami rządowymi.
Z dużym entuzjazmem inicjatywę przyjęło Brytyjskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej (BSPD). – Wspieranie dzieci neuroatypowych w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej to ogromne wyzwanie. toothPASTE to konkretne narzędzie, które odpowiada na te potrzeby i zasługuje na szerokie wdrożenie – podkreśliła prezydent BSPD dr Shannu Bhatia.
– Znieczulenie ogólne u małoletniego pacjenta stosujemy tylko i wyłącznie wtedy, gdy występuje u niego pełny brak współpracy z lekarzem. To m.in. osoby z niepełnosprawnościami i bardzo silnym strachem przed leczeniem – mówi lek. dent Michał Kaczmarek – absolwent Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, specjalista stomatologii dziecięcej, autor bloga Tata Stomatolog.
Źródło: https://www.leeds.ac.uk
