Jak akustyka może zmienić doświadczenie pacjenta w gabinecie?

Zdjęcie: Jak akustyka może zmienić doświadczenie pacjenta w gabinecie?

Nieprzyjemny, wysoki dźwięk urządzeń stomatologicznych to dla wielu pacjentów główne źródło stresu i powód unikania wizyt u dentysty. Nowe badania pokazują jednak, iż problemu nie da się rozwiązać wyłącznie przez obniżenie głośności. Kluczem jest jakość dźwięku – i jej naukowa optymalizacja.

Lęk przed leczeniem stomatologicznym sprawia, iż wielu pacjentów rezygnuje z regularnych wizyt w gabinecie. Jednym z najczęściej wskazywanych czynników wywołujących niepokój jest charakterystyczny, wysoki dźwięk urządzeń stomatologicznych.

– Jako dentystka wielokrotnie obserwowałam u pacjentów wyraźny dyskomfort i strach wywołany samym dźwiękiem pracy urządzenia – mówi dr Tomomi Yamada z Uniwersytetu w Osace. – Początkowo zajmowałam się badaniami materiałów stomatologicznych, ale gwałtownie zdałam sobie sprawę, iż niemal nikt – choćby wśród dentystów – nie analizuje tego problemu w sposób naukowy.

Superkomputer w służbie stomatologii

Dr Yamada – adiunkt w Szkole Doktorskiej Stomatologii Uniwersytetu w Osace – zaprezentowała wyniki swoich badań 2 grudnia 2025 r. podczas Sixth Joint Meeting of the Acoustical Society of America i Acoustical Society of Japan w Honolulu.

Wraz z zespołem naukowców z Uniwersytetu w Osace, Uniwersytetu w Kobe oraz National Cheng Kung University, badaczka wykorzystała jeden z najpotężniejszych japońskich superkomputerów do przeprowadzenia zaawansowanych symulacji aeroakustycznych. Analizowano przepływ powietrza wewnątrz i na zewnątrz wiertła stomatologicznego, napędzanego sprężonym powietrzem, osiągającego prędkość około 320 000 obrotów na minutę.

Dzięki symulacjom możliwe było dokładne zobrazowanie, w jaki sposób ruch powietrza generuje hałas podczas pracy urządzenia.

Nie tylko ciszej, ale przyjemniej

Jak podkreślają autorzy badań, samo obniżenie poziomu hałasu nie wystarczy, aby dźwięk wiertła był mniej uciążliwy dla pacjentów. – Nasze wyniki pokazują, iż najważniejsze znaczenie ma nie tyle głośność, co jakość dźwięku – wyjaśnia dr Yamada. – To właśnie ona decyduje o tym, czy dźwięk jest odbierany jako szczególnie nieprzyjemny i stresujący.

Badacze przeprowadzili również testy psychologiczne z udziałem dzieci i dorosłych. Okazało się, iż dźwięki o wysokiej częstotliwości, sięgającej niemal 20 kHz, są przez młodszych pacjentów odbierane jako głośniejsze i bardziej nieprzyjemne niż przez osoby dorosłe.

– To dowód na to, iż strach dzieci przed dźwiękami stomatologicznymi nie jest wyłącznie kwestią psychiki – podkreśla dr Yamada. – Dzieci faktycznie słyszą te dźwięki inaczej. Ich reakcja jest realną odpowiedzią sensoryczną, a nie wytworem wyobraźni.

Od badań do praktyki klinicznej

W odpowiedzi na te obserwacje zespół dr Yamady pracuje nad optymalizacją geometrii wierteł oraz kanałów wylotowych powietrza w unitach. Celem jest ograniczenie najbardziej drażniących składowych dźwięku bez pogorszenia wydajności i bezpieczeństwa urządzenia.

Jak zaznaczają naukowcy, kluczowym wyzwaniem pozostaje znalezienie równowagi między skutecznością pracy wiertła a komfortem akustycznym pacjenta – zbyt ciche urządzenie niekoniecznie spełni swoje zadanie kliniczne.

– Naszym kolejnym krokiem jest kooperacja z producentami sprzętu stomatologicznego w ramach partnerstw nauka-przemysł – mówi dr Yamada. – Po zakończeniu badań regulacyjnych i testów trwałości chcemy doprowadzić do komercjalizacji tej technologii.

Jeśli te plany się powiodą, przyszłość gabinetów stomatologicznych może okazać się znacznie cichsza – a dla pacjentów także zdecydowanie mniej stresująca.

W jaki sposób można radzić sobie ze strachem dziecka przed leczeniem stomatologicznym? – Znamy wiele różnych metod adaptujących dziecko do środowiska stomatologicznego. Są to m.in. metody behawioralne. Najważniejsze jest jednak to, by adekwatnie odnosić się do dziecka. Ono nie może być traktowane jak przedmiot. Zawsze musimy nawiązywać kontakt z dzieckiem, patrzeć mu w oczy, rozmawiać z nim i nie pozwalać rodzicom, by odpowiadali za dziecko na pytania – mówi prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, konsultant krajowy ds. stomatologii dziecięcej, prezes Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej.

Źródło: https://acoustics.org