Związki diety ze zdrowiem jamy ustnej są znane od dawna i dobrze udokumentowane. Jako szczególne zagrożenie dla zdrowia zębów wskazuje się m.in. kwaśne napoje, które mogą osłabiać szkliwo oraz sprzyjać próchnicy. Są wśród nich nie tylko kolorowe napoje gazowane i tzw. energetyki, ale także naturalne soki owocowe, w tym sok jabłkowy. Najnowsze badania naukowców z University of Portsmouth pokazują jednak, iż ślina radzi sobie z tym zagrożeniem lepiej niż przypuszczano. Wpływ soku jabłkowego na szkliwo jest krótkotrwały – pod warunkiem, iż stosujemy adekwatne nawyki higieniczne.
Ślina pełni kluczową rolę w ochronie zębów i tkanek jamy ustnej, ogranicza rozwój bakterii, a choćby wspomaga naprawę mikrouszkodzeń. Zespół dr. Mahdiego Mutahara z brytyjskiego University of Portsmouth jako pierwszy zbadał, jak na adekwatności śliny wpływa krótki kontakt z sokiem jabłkowym. Jest to z jednej strony napój zdrowy, bo zawierający w składzie wiele cennych witamin i mikroelementów, z drugiej – stanowi źródło cukru i kwasów, które mogą osłabiać szkliwo.
Co dzieje się w ślinie po soku jabłkowym?
W badaniu z udziałem 32 zdrowych osób wykazano, iż choć sok jabłkowy czasowo zaburza funkcje ochronne śliny, jej działanie wraca do normy już po około 10 minutach. Co ciekawe, jeszcze silniejsze, choć krótsze zakłócenie powodowała… zwykła woda kranowa bogata w minerały.
Analiza białek zawartych w ślinie po spożyciu soku jabłkowego wykazała spadek poziomu immunoglobulin, cystatyn i anhydrazy węglanowej – czyli cząsteczek związanych z mechanizmami odporności i ochrony. Stabilne pozostały natomiast mucyny, najważniejsze białka odpowiedzialne za adekwatności nawilżające i ochronne śliny.
To odkrycie sugeruje, iż spożycie kwaśnych napojów może nie tylko chwilowo wpływać na stan szkliwa, ale także modyfikować działanie układu odpornościowego jamy ustnej.
Jak pić sok, żeby nie szkodzić zębom?
Eksperci podkreślają, iż pojedyncza szklanka soku jabłkowego nie wyrządzi szkód – jeżeli tylko damy ślinie czas na regenerację. Problemem jest jednak częste i długotrwałe popijanie napojów kwaśnych w ciągu dnia.
Zdaniem naukowców, proste zasady pomagające ograniczyć ryzyko związane ze spożywaniem soku jabłkowego to:
• szybkie picie, bez sączenia, co ogranicza czas kontaktu napoju z zębami,
• wypłukanie jamy ustnej wodą, najlepiej od razu po wypiciu soku,
• picie przez słomkę, dzięki czemu napój mniej styka się z powierzchnią zębów,
• zapewnienie czasu w regenerację, czyli odczekanie zanim sięgnie się po kolejną porcję.
Perspektywy na przyszłość
Badacze planują teraz sprawdzić, jak na ślinę i szkliwo wpływa wielokrotna ekspozycja na sok w ciągu dnia i porównać w tym zakresie wpływ picia twardej wody. Niewykluczone, iż w przyszłości do napojów będzie można dodawać specjalne białka wspierające naturalne mechanizmy ochronne jamy ustnej.
– Nasze odkrycia pokazują, iż ślina to niezwykle skuteczna, własna bariera ochronna organizmu. Zrozumienie jej działania może w przyszłości pomóc w tworzeniu nowych metod profilaktyki stomatologicznej – powiedziała prof. Anwesha Sarkar z University of Leeds, współautorka badania.
Wyniki analizy zostały opublikowane w artykule „Short-term effects of sweetened acidic beverages consumption on human saliva: Colloidal properties and protein composition” na łamach czasopisma „PLOS One”.
W Polsce próchnicę ma 40% trzylatków i 76% sześciolatków. Na te statystyki wpływa zarówno nieprawidłowa higiena jamy ustnej, jak i dieta, w której znajduje się wiele produktów zawierających cukier. – Cukier w żywności jest wszędzie. Znajduje się adekwatnie we wszystkich przetworzonych produktach, które spożywamy, choćby w takich, w których się go nie spodziewamy – mówi mgr Paulina Mintzberg-Wachowicz, licencjonowana higienistka stomatologiczna, prezes Sekcji Profilaktyki i Promocji Zdrowia PTS-u, edukatorka szkolna, wolontariuszka Fundacji Wiewiórki Julii, autorka artykułów z zakresu profilaktyki stomatologicznej.
Źródła: https://journals.plos.org/
https://www.port.ac.uk
