Powszechnie wiadomo, iż regularna aktywność fizyczna jest kluczowa dla utrzymania dobrego zdrowia. Wspiera między innymi kondycję serca, układu krążenia, czy metabolizm. Tym razem, naukowcy postanowili przyjrzeć się bliżej konkretnej formie aktywności – tej wplecionej w nasze codzienne nawyki związane z przemieszczaniem się – jeździe na rowerze.
Wybór środka transportu a nasze zdrowie
Wychodząc z założenia, iż choćby drobne zmiany w sposobie transportu mogą mieć długoterminowe konsekwencje dla zdrowia, badacze podjęli się oceny, jak wybierany środek transportu wiąże się z ryzykiem rozwoju otępienia. W tym celu przeprowadzili zakrojone na szeroką skalę badanie kohortowe. Dostarcza ono cennych informacji na temat potencjalnych korzyści płynących z aktywnego trybu życia w kontekście funkcji poznawczych.
Rower, spacer czy tramwaj? Sposób przemieszczania się a ryzyko otępienia
W badaniu wzięło udział 479 723 uczestników z Wielkiej Brytanii. Ich średni wiek wynosił 56 lat. Uczestnicy byli obserwowani przez ponad 13 lat. Celem badania była ocena związku między codziennym sposobem przemieszczania się a ryzykiem rozwoju otępienia.
Informacje o sposobie poruszania się zbierano dzięki specjalnych kwestionariuszy. Za ich pośrednictwem uczestnicy wskazywali najczęściej używane środki transportu w ciągu ostatnich czterech tygodni, z wyłączeniem dojazdów do pracy. Dostępne opcje obejmowały: samochód lub inny pojazd silnikowy, chodzenie pieszo, transport publiczny oraz rower.
Na podstawie odpowiedzi uczestników przypisano do jednej z czterech grup:
- Nieaktywni – korzystający wyłącznie z samochodu lub transportu publicznego,
- Chodzący pieszo – poruszający się głównie na piechotę,
- Uczestnicy łączący chodzenie z nieaktywnymi środkami transportu,
- Uczestnicy jeżdżący wyłącznie rowerem lub łączący jazdę na rowerze z innymi formami transportu.
Dane na temat przypadków otępienia i choroby Alzheimera pochodziły z dokumentacji szpitalnej oraz rejestrów zgonów.
U części uczestników przeprowadzono także badanie mózgu metodą rezonansu magnetycznego (MRI). Szczególną uwagę zwrócono na objętość hipokampa, który odpowiada m.in. za pamięć i funkcje poznawcze. Dodatkowo, u wszystkich uczestników oceniono obecność genu APOE ε4, który wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju otępienia.
W analizie statystycznej naukowcy uwzględnili wiele potencjalnych czynników zakłócających, takich jak wiek, płeć, wykształcenie, styl życia, obecność chorób przewlekłych oraz funkcje poznawcze na starcie badania.
W ciągu ponad trzynastoletniego okresu obserwacji odnotowano 8845 przypadków otępienia, w tym 3956 przypadków choroby Alzheimera.
Jazda na rowerze szczególnie korzystna dla zdrowia mózgu?
Wyniki badania jasno wskazują, iż aktywne formy podróżowania, zwłaszcza jazda na rowerze lub łączenie jej z innymi aktywnymi środkami transportu, wiązały się ze znacząco niższym ryzykiem rozwoju otępienia. Dotyczyło to zarówno wczesnych, jak i późnych postaci choroby. Ponadto, jazda na rowerze korelowała z większą objętością hipokampa – struktury mózgu o kluczowym znaczeniu dla procesów pamięci i uczenia się. Co ciekawe, korzyści płynące z aktywnych sposobów podróżowania były bardziej wyraźne u osób nieposiadających genu APOE ε4, który jest związany z podwyższonym ryzykiem choroby Alzheimera.
Badacze zaobserwowali również inny intrygujący wzorzec. Osoby korzystające z samochodu miały mniejsze ryzyko otępienia w porównaniu do tych, którzy polegali wyłącznie na komunikacji miejskiej. Naukowcy przypisują ten efekt faktowi, iż prowadzenie pojazdu wymaga większego zaangażowania poznawczego i aktywności mózgu. To natomiast może działać ochronnie na jego funkcje.
Podsumowując, wyniki badania silnie sugerują, iż regularna aktywność fizyczna, w tym codzienne nawyki takie jak jazda na rowerze, może stanowić istotny element strategii prewencji otępienia i wspierania długoterminowego zdrowia mózgu. Promowanie aktywnych form przemieszczania się może mieć zatem znaczące implikacje dla zdrowia publicznego i jakości życia społeczeństw.
Wyniki opublikowano w czasopiśmie JAMA Network Open.
