Inteligencja emocjonalna (ang. emotional quotient, EQ) została spopularyzowana przez psychologa Daniela Golemana i oznacza zdolność rozumienia własnych emocji, panowania nad nimi, empatii i budowania dobrych relacji z innymi.
To coś zupełnie innego niż iloraz inteligencji (IQ), który odnosi się do logicznego myślenia i analizy. Można mieć wysokie IQ i być świetnym strategiem, a jednocześnie kompletnie nie radzić sobie w towarzystwie czy grupie zadaniowej. Właśnie przez niskie EQ.
Oznaki niskiej inteligencji emocjonalnej. Jak to rozpoznać?
Z artykułu na stronie uznanego portalu SimplyPsychology, na podstawie którego oparłem ten tekst, możemy dowiedzieć się, iż osoby o niskim EQ mają powtarzalne zachowania. Można je łatwo zauważyć.
1. Trudności z rozumieniem i nazywaniem emocji
Osoby z niskim EQ mają bardzo ograniczone słownictwo emocjonalne. Zamiast jasno powiedzieć, iż czują frustrację, nudę czy irytację, unikają rozmów o emocjach lub używają ogólnych słów, takich jak "jestem zły" lub "czuję się źle". Jak zauważa autorka artykułu, psycholożka Sara Viezzer, często "traktują emocje jak problemy, postrzegając je jako zagrożenia do zwalczenia", a nie jako naturalne sygnały.
2. Słaba kontrola emocji
Brak zrozumienia własnych emocji niestety prowadzi do problemów z ich kontrolowaniem. Osoby często mają nagłe wybuchy złości czy frustrację. I zamiast chwilę ochłonąć, działają od razu. Do tego próbują tłumić niewygodne uczucia, co z kolei prowadzi do zjawiska, które badaczka Susan David nazwała "emocjonalnym przeciekiem" (emotional leakage). Te wszystkie stłumione emocje i tak znajdują ujście, ale w najmniej odpowiednich momentach.
3. Wyraźny brak empatii
To jedna z najbardziej widocznych i charakterystycznych cech. Osoby o niskim EQ mają trudność, by "wejść w skórę" innych osób. Kiedy ktoś dzieli się z nimi problemem, zamiast wysłuchać, zrozumieć czy okazać wsparcie, próbują od razu "naprawić" negatywne emocje, dając proste i oczywiste rady, by jak najszybciej zakończyć rozmowę. Ich zachowanie bywa odbierane jako nieczułe, a choćby bolesne i nie ułatwia im budowania głębokich związków czy przyjaźni.
4. Niskie umiejętności społeczne
Trudności z empatią i kontrolą emocji przekładają się rzecz jasna na problemy w kontaktach z ludźmi. Takie osoby często dominują w rozmowach i słyszą, ale nie słuchają innych. W czasie konfliktu "sztywno trzymają się swojej perspektywy" i są słabymi negocjatorami, co jeszcze bardziej nakręca dramę. Często komunikują się w sposób agresywny albo wręcz przeciwnie: pasywny i niejasny.
5. Nieprzyjmowanie krytyki
Osoby z niskim EQ często nie zdają sobie sprawy ze swoich słabości i wad. Z tego powodu są bardzo oporne na jakąkolwiek krytykę (nawet konstruktywną). Odbierają to jako atak personalny, a nie szansę na rozwój. Bronią się przed tym rękami i nogami, reagują złością lub próbą zdyskredytowania krytyka. To też blokuje im opcję na poprawę swoich "skilli" społecznych.
6. Obwinianie innych za własne problemy
Kolejny "klasyk" i konsekwencja braku samoświadomości. Gdy coś idzie nie tak, osoba o niskiej inteligencji emocjonalnej rzadko przyznaje się do błędu. Zamiast tego szuka winnych wszędzie wokół. W artykule przeczytamy, iż jeżeli ktoś zwraca jej uwagę na niewłaściwe zachowanie, "staje się defensywna, zamiast przeprosić za swoje działania". Chroni tym swoje ego, ale i niszczy relacje.
Dlaczego wysoka inteligencja emocjonalna jest tak ważna?
EQ odgrywa ogromną rolę w pracy, w związku i w codziennym życiu. To dzięki niemu umiemy rozwiązywać konflikty, budować bliskie relacje i rozumieć innych ludzi. Niskie EQ prowadzi do powtarzalnych problemów – od nieporozumień w rodzinie po trudności w karierze. Można je jednak trenować.
Budowanie własnego EQ zaczyna się od samoświadomości. Warto obserwować swoje reakcje i emocje: również (a może zwłaszcza?) te negatywne. Pomocne mogą być w tym techniki uważności (mindfulness), umiejętności odczytywania sygnałów emocjonalnych i mowy ciała innych ludzi.
Dobrym treningiem jest również ćwiczenie empatii (tak, można się z tego lekko podciągnąć) oraz praktyka aktywnego słuchania. Regularna autorefleksja i otwartość na konstruktywną krytykę sprawiają, iż z czasem nasze kompetencje społeczne stają się znacznie lepsze.
