Histamina - co to jest?
Histamina jest związkiem organicznym, dokładniej - aminą, powszechną i niezbędną w ludzkim organizmie. Pełni ona rolę mediatora stanu zapalnego i odczynu alergicznego, pobudza także wydzielanie soku żołądkowego i może pełnić rolę neuroprzekaźnika.
W ludzkim organizmie histamina powstaje dzięki reakcji dekarboksylacji aminokwasu - histydyny. Histamina znajduje się powszechnie również w żywności. Występuje ona naturalnie w wielu produktach spożywczych. Najwięcej histaminy zawierają produkty przetworzone, fermentowane i długo przechowywane. Należą do nich między innymi twarde sery, salami, kiełbasa, ryby, warzywa kiszone, wino i wódka. Poziom histaminy w pożywieniu wzrasta wraz z czasem przechowywania i procesami psucia się jedzenia, szczególnie dotyczy to mięsa i ryb.Reklama
Nadmiar histaminy (np. w wyniku spożywania z pokarmem) jest niekorzystny dla zdrowia i może wywoływać nieprzyjemne objawy. Stan ten nazywa się nietolerancją histaminy. Nietolerancja histaminy to efekt braku równowagi między ilością histaminy w organizmie, a zdolnością do jej rozkładu. Najczęściej wiąże się to z niedoborem enzymu - oksydazy diaminowej (DAO), który odpowiada za rozkład histaminy, pochodzącej z pożywienia. Jej głównym miejscem działania jest jelito. Niedobór DAO lub nieprawidłowe działanie tego enzymu może spowodować, iż w organizmie nagromadzi się większa ilość histaminy, co wywołuje różne objawy.
Objawy nietolerancji histaminy
Rola histaminy w organizmie człowieka jest bardzo szeroka, ponieważ oddziałuje ona na wiele różnych tkanek. Histamina ma wpływ między innymi na komórki mięśni gładkich, neurony, komórki układu dokrewnego czy komórki krwi i układu immunologicznego. To, jakie wywiera działanie na organizm, zależy od tego, z jakim typem receptora się połączy i w jakim miejscu w organizmie. Istnieją 4 typy receptorów histaminowych, oznaczonych literami od H1 do H4. I tak, na przykład, gdy histamina łączy się z receptorem H1, jako objaw nietolerancji histaminy przez organizm może wystąpić katar, kaszel, łzawienie i swędzenie oczu, astma, świąd skóry czy pokrzywka.
W przypadku połączenia z receptorem H2 mogą wystąpić bóle brzucha, wzdęcia, mdłości czy biegunki. Połączenie z receptorem H3 może odpowiadać za objawy ze strony układu nerwowego, takie jak zawroty głowy, problemy z zasypianiem, zaburzenia termoregulacji, funkcji motorycznych i pamięci, a także za migreny i bóle głowy. Połączenie histaminy z receptorem H4 może być odpowiedzialne za niektóre procesy autoimmunologiczne.
Na długiej liście objawów nietolerancji histaminy znajdują się także, między innymi, rumień, egzema, tachykardia, niedociśnienie i nadciśnienie, bolesne miesiączkowanie i inne. Częstość występowania nietolerancji histaminy szacuje się na około 1 proc. populacji, z kolei obniżenie aktywności enzymu DAO może wystąpić choćby u 15 proc. populacji.
Diagnostyka nietolerancji histaminy
Rozpoznanie nietolerancji histaminy przysparza sporo trudności. Zwykle jest to raczej diagnostyka oparta na wykluczeniu innych stanów czy chorób. Wynika to z faktu, iż objawy są niecharakterystyczne i ich manifestacja kliniczna bywa niespecyficzna.
W celu zdiagnozowania nietolerancji histaminy pierwszym krokiem jest wywiad medyczny. Lekarz powinien stwierdzić co najmniej dwa lub więcej objawów, które mogą wynikać z nietolerancji histaminy, które pojawiają się od kilku minut do maksymalnie czterech godzin po spożyciu pokarmu bogatego w histaminę.
W następnej kolejności powinno się przeprowadzić skórne testy alergiczne, aby wykluczyć alergię IgE - zależną, która może dawać objawy podobne do nietolerancji histaminy. W czasie tych testów można przeprowadzić ocenę bąbla pohistaminowego na skórze pacjenta po upływie 50 minut (zamiast klasycznych 20 minut podczas zwykłych skórnych testów alergicznych). U pacjentów z nietolerancją histaminy następuje opóźnione w czasie wchłanianie bąbla po skórnym podaniu histaminy, co wskazuje na zmniejszoną zdolność do degradacji histaminy.
Kolejnym ważnym krokiem jest wykluczenie mastocytozy, w celu czego sprawdza się poziom tryptazy w surowicy. W przedostatnim etapie należy laboratoryjnie ocenić poziom oksydazy diaminowej, który u osób z nietolerancją histaminy jest obniżony.
Celem potwierdzenia diagnozy wprowadza się pacjentowi dietę ubogą w histaminę i obserwuje, czy nastąpiła poprawa samopoczucia i zmniejszenie nasilenia objawów.
Nowoczesne możliwości diagnozowania nietolerancji histaminy zapewnia genetyka i biologia molekularna, jednak jest to droga i trudno dostępna gałąź diagnostyki, wobec czego zwykle poprzestaje się na wyżej wymienionych, podstawowych metodach jej diagnozowania.
Co zrobić w przypadku nietolerancji histaminy?
Nietolerancja histaminy nie jest uznawana za chorobę, nie można jej więc wyleczyć. Najczęściej stosowaną praktyką po stwierdzeniu nietolerancji histaminy jest dieta niskohistaminowa. Polega ona na jedzeniu takich produktów, które nie wywołują dużego wyrzutu histaminy w organizmie oraz które same w sobie nie zawierają dużej ilości histaminy.
Do dobrze tolerowanych składników przy diecie niskohistaminowej można zaliczyć między innymi większość nabiału, większość mięs (poza wieprzowiną), bardzo dużo warzyw, owoców i ryb.
Źródła:
https://nietolerancjahistaminy.pl/.
Buczyłko K, Bartnicka A, Kruszewski J, et al. Guidelines for the diagnosis and management of histamine intolerance. Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology. 2023;10(3):141-151.
CZYTAJ TAKŻE:
