Od 28 czerwca 2025 r. bankomaty, numer alarmowy 112, strony internetowe linii autobusowych i platformy zakupowe muszą być faktycznie dostępne dla wszystkich — także dla stu milionów obywateli UE z niepełnosprawnościami. Europejski Akt o Dostępności (EAA) wchodzi w pełni w życie i zmienia nie tylko sposób, w jaki projektowane są usługi, ale także sposób ich prawnej kontroli.
Z początkiem lata 2025 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej znalazły się w nowej rzeczywistości regulacyjnej. Europejski Akt o Dostępności (Dyrektywa 2019/882) przeszedł z fazy abstrakcyjnych zobowiązań do egzekwowalnych wymagań.
Oznacza to, iż banki, przewoźnicy, producenci telefonów i dostawcy usług cyfrowych nie mogą już traktować dostępności jako kwestii dobrej woli — stała się ona obowiązkiem prawnym.
Zakres zastosowania aktu jest szeroki: obejmuje zarówno produkty fizyczne (jak bankomaty, terminale, telewizory), jak i usługi cyfrowe (np. aplikacje zakupowe czy systemy informacji pasażerskiej).
Dotyczy to usług użyteczności publicznej, a także sektora prywatnego, o ile oferowane produkty lub usługi są masowe i istotne społecznie. Celem jest zapewnienie pełnej integracji ponad 100 mln obywateli UE z niepełnosprawnościami — nie tylko de iure, ale również de facto.
Alarmowe 112 — komunikacja w czasie rzeczywistym
Jednym z najbardziej symbolicznych rozwiązań nowego aktu jest dostosowanie numeru alarmowego 112.
Zgodnie z nowymi przepisami każda osoba — niezależnie od formy niepełnosprawności — powinna móc skontaktować się ze służbami ratunkowymi nie tylko głosowo, ale również przez tekst lub wideo. Co więcej, połączenia mają odbywać się w czasie rzeczywistym i być dostępne z każdego miejsca w Unii.
To rozwiązanie, choć technicznie złożone, jest najważniejsze z perspektywy prawa do życia i bezpieczeństwa osobistego. Nowy standard może stanowić wzór dla dalszych regulacji komunikacyjnych, w tym w zakresie ochrony zdrowia czy e-administracji.
Jednocześnie pojawiają się pytania o jakość wdrożenia — w tej chwili nie ma danych porównawczych co do realnej dostępności systemów 112 w poszczególnych państwach członkowskich.
Bankomaty i finanse — dostęp nie tylko online
Nowe przepisy wymuszają przebudowę systemów finansowych tak, by były przyjazne osobom z różnymi ograniczeniami. Bankomaty muszą być wyposażone w interfejsy wieloczujnikowe (np. głosowe, dotykowe), a także przystosowane fizycznie do potrzeb osób na wózkach i o niskim wzroście.
Dostępność nie kończy się jednak na infrastrukturze fizycznej. Również cyfrowe kanały zarządzania usługami finansowymi — bankowość internetowa, aplikacje mobilne, zawieranie umów — muszą być zgodne z zasadami projektowania uniwersalnego. Każdy klient powinien móc samodzielnie i bez przeszkód korzystać z pełnej oferty usług bankowych.
Obowiązek ten może mieć daleko idące skutki rynkowe. Instytucje finansowe, które nie dostosują swoich systemów, mogą nie tylko narazić się na odpowiedzialność administracyjną, ale również utracić część klientów — w tym także tych, którzy nie posiadają orzeczenia o niepełnosprawności, ale korzystają z funkcji ułatwień dostępu.
Transport publiczny i informacja: obowiązek raportowania
Dostępność transportu publicznego przestała być kwestią deklaratywną. Nowe wymogi obligują operatorów do systematycznego raportowania poziomu dostępności stacji i usług. Obejmuje to zarówno infrastrukturę fizyczną (np. windy, pochylnie), jak i systemy informacyjne — strony internetowe, aplikacje oraz ekrany na peronach i przystankach.
W praktyce oznacza to, iż każdy podróżny powinien mieć możliwość sprawdzenia, czy dana linia, stacja lub usługa są dostępne, a same informacje muszą być przedstawione w sposób zgodny z wymogami dostępności cyfrowej.
To rewolucja w skali europejskiej — obejmuje bowiem także systemy zakupu biletów i planowania podróży, które muszą być zrozumiałe, intuicyjne i dostępne dla wszystkich.
E-commerce, media i technologie: powszechny obowiązek dostępności
Europejski Akt o Dostępności nie ogranicza się do sfery publicznej. Obejmuje także popularne produkty i usługi komercyjne. Producenci komputerów, telefonów, książek cyfrowych, telewizorów, a także operatorzy platform handlu elektronicznego muszą wdrożyć rozwiązania projektowane z myślą o różnorodnych potrzebach użytkowników.
Przykład? Sklep internetowy musi zapewnić możliwość dokonania zakupu przez osobę z dysfunkcją wzroku bez potrzeby korzystania z pomocy osoby trzeciej. Odtwarzacze wideo powinny wspierać napisy dla niesłyszących, a e-booki oferować tryb wysokiego kontrastu i zgodność z czytnikami ekranu.
To nie tylko kwestia technologii, ale także wiedzy — dlatego akt przewiduje obowiązek organizowania szkoleń z zakresu niepełnosprawności i dostępności dla dostawców usług. Edukacja branży staje się więc formalnym wymogiem, a nie dodatkiem.
Wspólne świętowanie i wspólna odpowiedzialność
Pełne wejście w życie Europejskiego Aktu o Dostępności zostało podkreślone serią wydarzeń organizowanych przez AccessibleEU w dniach 1 i 3 lipca w Brukseli. Spotkania — dostępne zarówno stacjonarnie, jak i online — wskazują na wpływu regulacji na życie obywateli i zainicjowanie procesu monitorowania spójności wdrożeń w państwach członkowskich.
Działania te są ważne nie tylko symbolicznie. Przypominają, iż choćby najlepszy akt prawny może pozostać martwy, jeżeli nie zostanie skutecznie wdrożony. najważniejsze będzie więc zarówno egzekwowanie obowiązków przez instytucje krajowe, jak i aktywność organizacji obywatelskich i osób z niepełnosprawnościami, które mogą wskazywać obszary zaniedbań i domagać się korekty.
![Hulajnoga elektryczna to nie zabawka! [WIDEO]](https://www.naszrybnik.com/photos/1751664149hulajnoga-.jpg)
