Uporczywy świąd, łzawienie oczu i ciągły katar – alergicy doskonale znają te objawy. Uczulenie może dawać się we znaki przez wiele miesięcy, co często wiąże się z rozwojem przewlekłego zapalenia zatok. Z czego wynika ta zależność i co możemy zrobić, żeby przerwać to błędne koło nawracających objawów?
Co łączy alergię i zapalenie zatok?
Reakcja alergiczna to odpowiedź układu odpornościowego na kontakt z alergenem, czyli np. pyłkiem roślin, roztoczami kurzu domowego czy sierścią zwierząt. U jej podłoża leży stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok, wywołany przez histaminę – to cząsteczka produkowana w dużych ilościach w odpowiedzi na wspomniane alergeny.
W wyniku działania histaminy dochodzi do:
- obrzęku błony śluzowej nosa,
- zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych,
- wzmożonego wydzielania śluzu.
To z kolei może prowadzić do zablokowania ujść zatok przynosowych, utrudniając ich prawidłowy drenaż i wentylację. Zatrzymany w zatokach śluz staje się idealnym środowiskiem dla rozwoju drobnoustrojów, co może prowadzić do zakażenia i zapalenia zatok o podłożu infekcyjnym. Tak powstaje błędne koło: przewlekła alergia sprzyja zapaleniu zatok, a nawracające infekcje zatok pogarszają objawy alergiczne.
Co więcej, nieleczona lub źle kontrolowana alergia może powodować stan zapalny śluzówki, który utrzymuje się przez wiele tygodni, a choćby miesięcy, przyczyniając się do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok. Dlatego tak ważne jest, by u osób z częstymi problemami zatokowymi brać pod uwagę również tło alergiczne objawów i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednią diagnostykę i leczenie[1].
Leczenie zapalenia zatok o podłożu alergicznym
Jeśli zapalenie zatok rozwinęło się w wyniku alergii, to skuteczne leczenie powinno być dwukierunkowe i skupiać się na:
- hamowaniu reakcji uczuleniowej,
- udrożnianiu dróg oddechowych.
Leki stosowane do kontroli alergii działają przeciwhistaminowo, czyli blokują działanie histaminy odpowiedzialnej za rozwój objawów po kontakcie z alergenem. Należą do nich np. bilastyna, cetyryzyna czy loratadyna. Możemy aplikować także preparaty miejscowe zawierające glikokortykosteroidy (np. mometazon), które również mają adekwatności przeciwalergiczne, a dodatkowo przeciwzapalne.
Z kolei w celu udrożnienia dróg oddechowych stosowane są doustnie m.in. leki ziołowe zawierające olejki eteryczne – eukaliptusowy, mirtowy, cytrynowy i pomarańczowy. Składniki te wykazują działanie:
- sekretolityczne – nasilają produkcję wodnistej wydzieliny, która rozrzedza gęsty katar zatokowy, co ułatwia jego usuwanie,
- sekretomotoryczne – pobudzają ruchy rzęsek na nabłonku dróg oddechowych, które przesuwają śluz na zewnątrz,
- przeciwzapalne – pomagają złagodzić stan zapalny błony śluzowej,
- antyseptyczne – przyczyniają się do ograniczania rozwoju drobnoustrojów.
Dzięki temu olejki eteryczne wspierają oczyszczanie zatok, redukują uczucie zatkanego nosa, a także mogą skrócić czas trwania objawów i zmniejszyć ich nasilenie[2].
Alergia daje się mocno we znaki, a w niesprzyjających okolicznościach związane z nią dolegliwości mogą dokuczać przez długie miesiące. Dlatego warto zwracać uwagę na kondycję dróg oddechowych i dbać o ich higienę, by nie doszło do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok.
[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.
[2]Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.
materiały partnera (wp)12
