Insulinooporność - co to jest?
Insulinooporność nie jest chorobą, a zaburzeniem metabolicznym. Polega ono na tym, iż komórki organizmu człowieka - a zwłaszcza komórki wątroby, mięśni oraz tkanki tłuszczowej - przestają reagować na działanie insuliny.
Insulina jest hormonem, który „przejmuje" glukozę i transportuje ją do tkanek (do wątroby, mięśni i tkanki tłuszczowej), gdzie jest przetwarzana na energię. Sprawne działanie insuliny sprawia, iż obniżony zostaje poziom cukru we krwi, po spożytym posiłku.
Jeśli komórki wątroby, mięśni i tkanki tłuszczowej, nie reagują na działanie insuliny - glukoza nie jest „wpuszczana" do środka, przez co pozostaje ona w krwioobiegu. Reklama
Trzustka - otrzymując informację o wciąż wysokim poziomie glikemii - produkuje jeszcze więcej insuliny, aby wyrównać poziom cukru we krwi.
Po dłuższym czasie może dojść do „zmęczenia" trzustki nadprodukcją insuliny, dlatego produkuje jej coraz mniej, a co za tym idzie - rośnie poziom glukozy. Takie zaburzenia metaboliczne w konsekwencji prowadzą do stanu przedcukrzycowego, aż w końcu do rozwoju cukrzycy typu 2.
Co prowadzi do rozwoju insulinooporności? Przyczyny
Nadwyżka kalorii i niezdrowa dieta
Jednym z kluczowych czynników jest nadmierna podaż energii, zwłaszcza w postaci wysoko przetworzonej żywności, choć nie jest to regułą.
Produkty bogate w cukry proste, tłuszcze nasycone oraz sztucznie dosładzane napoje prowadzą do nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Trzustka odpowiada na to zwiększoną produkcją insuliny i efekcie dochodzi do tzw. hiperinsulinemii, która z czasem zmniejsza wrażliwość tkanek na ten hormon, jak omówiono wyżej.
Nadwyżka kalorii nie zawsze pochodzi z niezdrowej żywności. Samo przekroczenie dziennego zapotrzebowania na energię powoduje przybieranie na wadze. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza trzewnej - zlokalizowanej na brzuchu - wydziela liczne substancje biologicznie czynne, takie jak cytokiny prozapalne, które dodatkowo pogarszają odpowiedź komórek na insulinę.
Niska aktywność fizyczna
Ruch jest jednym z najsilniejszych naturalnych stymulatorów wrażliwości insulinowej. W trakcie aktywności fizycznej mięśnie zużywają glukozę (niezależnie od insuliny), co prowadzi do odciążenia trzustki.
Siedzący tryb życia powoduje, iż mięśnie nie „zabierają z magazynów" glukozy, przez co trzustka cały czas produkuje nadmiar insuliny.
Całkowity brak ruchu lub jego niewielkie ilości w ciągu dnia znacząco przyczyniają się do rozwoju insulinooporności.
Nadmierny stres a insulinooporność
Coraz więcej badań wskazuje, iż czynniki psychologiczne odgrywają równie istotną rolę w rozwoju insulinooporności.
Stres sprawia, iż zwiększa się ilość wydzielanego kortyzolu, czyli hormonu, który m.in. podnosi poziom glukozy we krwi. Dzieje się tak ponieważ ten hormon stresu ma za zadanie dostarczyć organizmowi niezbędnej energii do walki z potencjalnym zagrożeniem (źródłem stresu). jeżeli poziom stresu jest wysoki przez dłuższy czas, organizm pozostaje w stanie gotowości - a to powoduje stale podniesiony poziom glukozy, co zwiększa zapotrzebowanie na insulinę.
Niedobór snu a zaburzenia metaboliczne
Równie negatywnie jak nadmierny stres, działa brak snu. Niedobór nocnego odpoczynku zaburza gospodarkę hormonalną, m.in. zmniejsza wydzielanie leptyny (hormonu sytości) i zwiększa stężenie greliny (hormonu głodu). W efekcie rośnie apetyt, szczególnie na produkty wysokokaloryczne, a jednocześnie obniża się wrażliwość komórek na insulinę. Liczne badania dowiodły, iż osoby, które śpią zbyt krótko lub nieregularnie, spożywają więcej kalorii w ciągu dnia.
Insulinooporność - genetyka i wiek
Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne. U części osób występują mutacje, które od początku zmniejszają zdolność tkanek do odpowiedzi na insulinę, zatem w tym przypadku styl życia czy masa ciała nie przyczyniają się do rozwoju zaburzeń metabolicznych.
U większości ludzi wrażliwość insulinowa spada też wraz z wiekiem, a to wiąże się ze stopniowym obniżaniem masy mięśniowej i spowolnieniem metabolizmu.
Reaguj na pierwsze objawy insulinooporności
Insulinooporność rozwija się latami. Nie jest zaburzeniem, które pojawia się nagle, jednak niektórym trudno zmienić radykalnie nawyki żywieniowe i styl życia. Wystarczą niewielkie zmiany w codziennym życiu, by zahamować insulinooporność. A po czym ją rozpoznać?
Objawy pojawiają się ze strony różnych układów, jednak najczęściej występujące symptomy insulinooporności, to:
przewlekłe zmęczenie i senność, zwłaszcza po posiłkach bogatych w węglowodany,trudności z utratą wagi, skłonność do tycia w okolicy brzucha,częste uczucie głodu i napady apetytu,trudności z koncentracją, tzw. "mgła mózgowa",wahania nastroju i drażliwość,zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu,przetłuszczająca się skóra,podwyższone ciśnienie tętnicze,wysoki poziom trójglicerydów.
Mity o insulinooporności
Mając na uwadze powyższe czynniki, które sprzyjają rozwojowi insulinooporności, warto pamiętać, iż zaburzenie to zagraża nie tylko osobom z nadwagą i chorym na otyłość. Insulinooporność może dotyczyć także osób szczupłych.
Wiele osób uważa także, iż aby pokonać insulinooporność, wystarczy odstawić produkty bogate w cukier. Nie jest to prawdą. Aby uregulować gospodarkę insulina-glukoza, ważna jest także regularna aktywność fizyczna i zmiana nawyków żywieniowych, czyli wprowadzenie diety pełnowartościowej, ale także konieczne jest zadbanie o higieniczny sen i redukcja stresu.
Niektórzy uważają także, iż - skoro insulinooporność nie jest chorobą - nie potrzebują wsparcia lekarza. Nic bardziej mylnego. Oczywiście, pierwszym krokiem jest zmiana nawyków żywieniowych oraz regularny ruch, jednak w niektórych przypadkach konieczne może być wdrożenie leków (metforminy), by uregulować pozom cukru we krwi.
Szybka reakcja na isnulinooporność chroni przed cukrzycą
Insulinooporność nie rozwija się nagle, bowiem jest ona wynikiem długotrwałego oddziaływania wielu czynników: nadmiaru kalorii, braku ruchu, przewlekłego stresu, niedoboru snu.
Co ważne, wiele z tych czynników można wyeliminować, bo są całkowicie zależne od stylu życia. Ich wyeliminowanie jest konieczne, bo tylko zatrzymanie insylinooporności chroni przed rozwojem cukrzycy typu 2.
Ważne jest, aby zmienić codzienne nawyki żywieniowe - postawić na zdrową i wartościową dietę, np. śródziemnomorską, która obfituje w warzywa i owoce, zdrowe tłuszcze, produkty pełnoziarniste i białko.
Nie należy zapominać o codziennym ruchu. Spacer, nordic walking, basen czy jazda na rowerze znacznie zwiększają szansę na uporanie się z insulinoopornością. Treningi nie muszą być intensywne czy długie - mają być dopasowane do indywidualnych możliwości i być regularne.
Ważne jest, by dobrze przyjrzeć się, jak wygląda rytm dobowy. Ile trwa sen? Jakiej jest on jakości? Czy pomieszczenie, które służy za sypialnię, jest dobrze wietrzone? Sen o odpowiedniej długości i jakości pomaga w regeneracji całego organizmu, poprawia metabolizm, obniża ciśnienie tętnicze krwi i poziom cukru, pozwala łatwiej uporać się z sytuacjami stresowymi, dlatego jest tak istotny w zachowaniu zdrowia.
Źródła:
https://www.termedia.pl/Journal/-98/pdf-45711-10https://med.stanford.edu/news/all-news/2021/09/insulin-resistance-major-depressive-disorder.html
CZYTAJ TAKŻE:
Nie każdy wie, iż to objaw przewlekłego stresu. Co oznacza i jak zwalczyć brzuch kortyzolowy?
