Mikroplastik i nanoplastik - co to jest?
Zgodnie z definicją Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych, UNEP, mikroplastik to małe, stałe, nierozpuszczalne w wodzie cząstki plastiku o średnicy pięciu milimetrów lub mniejsze. Cząstki mniejsze niż jeden mikrometr określa się mianem nanoplastiku.
Co ważne, wyróżnia się mikroplastik pierwotny oraz wtórny.
Cząsteczki plastiku mogą być celowo dodawane do niektórych produktów, np. kosmetyków (takich jak peelingi czy pasty do zębów), środków piorących i czyszczących ale także dodawane są do różnych wyrobów jako nośnik zapachów. Reklama
Mikroplastik wtórny powstaje w wyniku rozpadu produktów wykonanych z tworzyw sztucznych, zwłaszcza gdy produkty te przedostają się do środowiska. Wpływ na rozpad i powstanie mikroplastiku mają takie czynniki, jak bakterie, ścieranie, nasłonecznienie ale także sól morska.
Mikroplastik, zwłaszcza ten, który powstaje w sposób niekontrolowany, po przedostaniu się do środowiska lub do organizmu żywego, może spowodować liczne szkody.
Mikroplastik zwiększa ryzyko udaru lub zawału
Jesteśmy na początku drogi do zrozumienia, w jaki sposób mikroplastik wpływa na organizm człowieka i co ważne - jakie skutki może on przynieść w perspektywie kilkunastu, czy kilkudziesięciu lat.
Najnowsze badania przeprowadzone w 2024 przez IRCCS MultiMedica w Mediolanie we Włoszech ujawniły, iż mikroplastik i nanoplastik gromadzą się w blaszkach miażdżycowych, tym samym zwiększając ryzyko udarów i zawałów aż pięciokrotnie.
Już wcześniej odkryto, iż cząsteczki plastiku mogą odkładać się w płucach, łożysku, występują w mleku matki, a teraz potwierdzono ich obecność w tętnicach.
Antonio Ceriello, dr n. med, kierownik oddziału diabetologicznego i tym samym kierownik prowadzonego badania, wraz ze swoim zespołem pobrali od 257 osób blaszki miażdżycowe, usuwane z tętnic szyjnych. Zespół wykrył polietylen, najpopularniejszy rodzaj plastiku, u 150 osób, czyli około 60 proc. uczestników. Około 12 proc. miało również mierzalne ilości polichlorku winylu lub PVC.
Uczestnicy byli obserwowani przez trzy lata, w trakcie których ocenianio ich stan zdrowia. Zespół badaczy odkrył, iż osoby, u których wykryto obecność mikroplastiku lub nanoplastiku w blaszce miażdżycowej, były 4,5 razy bardziej narażone na udar, zawał serca lub na śmierć w ciągu trzech lat.
Mikroplastik niszczy jelita
Naukowcy przyglądają się także jelitom i temu, jak plastik wpływa na ich funkcjonowanie. Niewiekie cząstki mikroplastiku mają duży wpływ na mikrobiom. Odkryto, iż zalegające w jelitach cząstki zwiększają namnażanie się bakterii prozapalnych w przewodzie pokarmowym, co znacznie zaburza mikrobiom.
Substancje chemiczne znajdujące się na powierzchni plastiku wpływają także na produkcję hormonów oraz mogą prowadzić do zaburzeń snu.
Obecność mikrocząsteczek zwiększa ryzyko występowania stanów zapalnych. To obca substancja, którą organizm chce za wszelką cenę wyeliminować, przez o układ odpornościowy jest cały czas pobudzony.
Utrzymujący się stan zapalny w organizmie może prowadzić aż do 100 różnych powikłań. Ze stanem zapalnym powiązana jest m.in. choroba Alzheimera, nadciśnienie tętnicze, nowotworu oraz cukrzyca typu 2.
Jak pozbyć się mikroplastiku z organizmu?
Droga, jaką dostaje się mikroplastik do organizmu, to zwykle droga pokarmowa. Cząsteczki są połykane wraz z jedzeniem i piciem, które zamykane są w plastikowych butelkach, pojemnikach czy foliach. Im rzadziej pijemy i jemy z plastikowych opakowań, tym mniej mikroplastiku dostaje się do organizmu, jednak całkowite wyeliminowanie plastiku jest niemożliwe.
W większości mikroplastik "przechodzi" przez układ pokarmowy, a cząsteczki te są wydalane z kałem. Część z nich pozostanie jednak w organizmie, a poprzez wytworzenie białkowych osłonek, mikrocząstki mogą “wędrować" po całym organizmie.
W lutym 2025 opublikowano badanie, w którym naukowcy sugerują, iż przeciwutleniacze mogą łagodzić skutki działania mikroplastiku poprzez hamowanie stanów zapalnych.
Pomocne mają być w szczególności fioletowe produkty spożywcze - winogrona, borówki, jagody.
Wyniki nie są jednoznaczne, jednak adekwatności antocyjanów zostały poznane już wcześniej i mają one korzystny wpływ na regulowanie poziomu cukru we krwi, pracę mięśnia sercowego oraz zmniejszają ryzyko zachorowania na alzheimera.
Do diety przede wszystkim należy wprowadzić dużą ilość błonnika - korzystnie wpływa on na mikrobiom jelitowy oraz oczyszcza układ pokarmowy z zalegających resztek.
Jedna z badaczek, dr Tracey Woodruff, profesor i dyrektor Programu Zdrowia Reprodukcyjnego i Środowiska na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, zwróciła uwagę na to, iż w zatruciu np. ołowiem udowodniono korzystne działanie diety na organizm i redukcję toksyn. Tak samo w przypadku mikroplastiku dr Woodruff zaleca dietę bogatą w świeże owoce i warzywa, mięso ze sprawdzonego źródła oraz rośliny strączkowe i ryby.
Źródła:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0304389424004345?via%3Dihubhttps://www.health.com/microplastics-how-to-protect-your-health-11703195https://medpr.imp.lodz.pl/pdf-183533-107288?filename=The%20exposure%20routes%20of.pdf
CZYTAJ TAKŻE:
