Tarczyca to niewielki, ale najważniejszy gruczoł dokrewny, który kontroluje metabolizm, temperaturę ciała, pracę serca, a także wpływa na nastrój i płodność. Współczesne badania coraz częściej wskazują, iż nie tylko hormony, ale również czynniki dietetyczne – zwłaszcza antyoksydanty, takie jak witamina E – mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy. W artykule przedstawiamy naukowe podstawy, praktyczne informacje żywieniowe oraz rozwiewamy najczęstsze mity dotyczące roli witaminy E i stresu oksydacyjnego w zdrowiu tarczycy.
Czym są antyoksydanty i jaka jest rola witaminy E?
Antyoksydanty to naturalne związki chroniące komórki przed stresem oksydacyjnym, czyli szkodliwym działaniem wolnych rodników. Tarczyca, ze względu na swoje intensywne procesy metaboliczne, jest szczególnie narażona na stres oksydacyjny. Zaburzenia równowagi oksydacyjno-redukcyjnej mogą odgrywać rolę w patogenezie takich chorób jak Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa czy nowotwory tarczycy.
Witamina E, znana również jako alfa-tokoferol, to jeden z najsilniejszych antyoksydantów rozpuszczalnych w tłuszczach. Chroni błony komórkowe, przeciwdziała peroksydacji lipidów, wspiera układ odpornościowy i może wpływać na poziomy hormonów tarczycy, choć mechanizmy te są przez cały czas badane.
Źródła witaminy E w diecie
Witaminę E można znaleźć w wielu naturalnych produktach spożywczych:
- Orzechy i nasiona – migdały, słonecznik, orzechy laskowe
- Olej roślinny – słonecznikowy, z kiełków pszenicy, rzepakowy
- Zielone warzywa liściaste – szpinak, boćwina
- Tłuste ryby – łosoś, makrela, sardynki
- Produkty pełnoziarniste
- Jajka
Fakty i mity – co warto wiedzieć o witaminie E i tarczycy
FAKT: Witamina E chroni tarczycę przed stresem oksydacyjnym
Witamina E redukuje poziom reaktywnych form tlenu (ROS), które uszkadzają błony komórkowe. Badania wykazały, iż zmniejsza peroksydację lipidów w tkankach tarczycy, szczególnie w warunkach nadczynności [1][2].
MIT: Suplementacja witaminą E leczy choroby tarczycy
Nie istnieją dowody, iż witamina E może zastąpić leczenie hormonalne. Może ona wspierać terapię, ale nie prowadzi do remisji autoimmunologicznych chorób tarczycy [5].
FAKT: Antyoksydanty łagodzą skutki nadczynności i niedoczynności
W eksperymentach na zwierzętach suplementacja witaminą E obniżała markery stresu oksydacyjnego i wspierała funkcje metaboliczne [3][4].
MIT: Im więcej witaminy E, tym lepiej
Wysokie dawki (np. 20 000 ppm) wykazywały działanie toksyczne u zwierząt i zaburzały poziomy hormonów tarczycy [5][6]. Zbyt duża podaż może także zwiększyć ryzyko krwawień.
FAKT: Chorzy na Hashimoto często mają niski poziom antyoksydantów
Pacjenci z Hashimoto mają obniżony całkowity potencjał antyoksydacyjny (TAS) i aktywność enzymów ochronnych (np. PON-1), co zwiększa podatność na stres oksydacyjny [1][2][3].
MIT: Witamina E wystarczy, by uniknąć niedoczynności
Suplementacja nie zapobiega chorobom tarczycy. Może wspierać funkcjonowanie układu hormonalnego, ale nie zastępuje leków ani leczenia przyczynowego.
Wpływ witaminy E na nadczynność i niedoczynność tarczycy
W nadczynności tarczycy dochodzi do wzrostu produkcji T3 i T4 oraz do zwiększenia tempa przemiany materii. To generuje więcej wolnych rodników, które uszkadzają tkanki – w tym mięsień sercowy i mięśnie szkieletowe. Witamina E wykazała działanie ochronne w takich przypadkach – zmniejszała stres oksydacyjny, poprawiała funkcjonowanie mitochondriów i zmniejszała uwalnianie nadtlenku wodoru (H₂O₂) [2][4].
Z kolei w niedoczynności tarczycy, mimo ogólnego spowolnienia metabolizmu, również występuje stres oksydacyjny – szczególnie w wątrobie i nerkach. W badaniach na szczurach wykazano, iż witamina E zmniejszała uszkodzenia tych narządów oraz wspierała regenerację struktur komórkowych [11][12]. W połączeniu z innymi składnikami, jak selen czy witamina C, działanie ochronne było silniejsze.
Zaplanuj odpowiednią suplementację z Thyroset. Sprawdź gdzie kupić Thyroset i jak najszybciej zacznij inteligentne wsparcie swojej tarczycy i układu immunologicznego.
Mechanizm stresu oksydacyjnego i wpływ na tarczycę
Stres oksydacyjny to stan, w którym produkcja wolnych rodników przekracza zdolność organizmu do ich neutralizacji. W tarczycy, gdzie jodowanie tyrozyny i synteza hormonów wymagają obecności nadtlenku wodoru, produkcja ROS jest zjawiskiem fizjologicznym – ale jeżeli nie jest równoważona przez antyoksydanty, prowadzi do uszkodzeń DNA, lipidów i białek.
Witamina E działa poprzez:
- neutralizację wolnych rodników lipidowych,
- stabilizację błon komórkowych,
- wspieranie działania enzymów antyoksydacyjnych (np. dysmutazy ponadtlenkowej – SOD, peroksydazy glutationowej – GPx).
Dzięki temu zmniejsza ryzyko rozwoju chorób tarczycy o podłożu zapalnym, autoimmunologicznym lub nowotworowym.
Znaczenie praktyczne – kiedy rozważyć suplementację?
Nie każda osoba z chorobą tarczycy potrzebuje suplementacji witaminy E. Wskazaniem może być:
- niski poziom antyoksydantów potwierdzony badaniami,
- przewlekłe zmęczenie i objawy stresu oksydacyjnego,
- dieta uboga w źródła witaminy E,
- leczenie radiojodem (witamina E może chronić gruczoły ślinowe) [7][8].
Zawsze jednak decyzję o suplementacji należy podjąć w porozumieniu z lekarzem, szczególnie przy współistniejących chorobach lub stosowaniu leków przeciwzakrzepowych.
Podsumowanie
Witamina E, jako silny antyoksydant, może pełnić wspierającą rolę w ochronie tarczycy przed stresem oksydacyjnym. Jej działanie jest szczególnie istotne w przypadku chorób autoimmunologicznych, nadczynności i niedoczynności tarczycy. Nie jest jednak lekiem, który zastępuje terapię hormonalną. Zbilansowana dieta bogata w naturalne źródła witaminy E oraz inne przeciwutleniacze to najlepszy sposób na utrzymanie równowagi oksydacyjno-redukcyjnej i wspieranie zdrowia tarczycy.
Bibliografia:
- Venditti, P., Di Meo, S., & De Leo, T. (2013). Vitamin E management of oxidative damage-linked dysfunctions of hyperthyroid tissues. Cellular and Molecular Life Sciences, 70(2), 287–307. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23255045/
- Napolitano, G., Aniello, F., & Venditti, P. (2019). Vitamin E Supplementation and Mitochondria in Experimental and Functional Hyperthyroidism: A Mini-Review. Nutrients, 11(12), 2967. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31805673/
- Asayama, K., Dobashi, K., Hayashibe, H., Megata, Y., & Kato, K. (1989). Vitamin E protects against thyroxine-induced acceleration of lipid peroxidation in cardiac and skeletal muscles in rats. Journal of Nutritional Science and Vitaminology, 35(2), 123–132. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2632676/
- Liu, Y., Hu, Y., Wang, M., et al. (2024). Vitamin E intake and prevalence rates of thyroid dysfunction and autoimmune thyroiditis: A cross-sectional analysis of NHANES data. Thyroid: Official Journal of the American Thyroid Association. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38534308/
- Owen, J., & Dewald, O. (2023). Vitamin E Toxicity. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26827/
- Engelmann, F., Rohde, W., & Breves, G. (2001). Effects of feeding high dosages of vitamin E to laying hens on thyroid hormone concentrations of hatching chicks. Journal of Experimental Zoology, 289(1), 48–54. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11429762/
- Fallahi, B., Beiki, D., & Gholamrezanezhad, A. (2013). Does vitamin E protect salivary glands from I-131 radiation damage in patients with thyroid cancer? Nuclear Medicine Communications, 34(7), 647–652. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23708871/
- Upadhyaya, M., Jaiswal, A. K., et al. (2017). Radioprotective effect of vitamin E on salivary glands after radioiodine therapy for differentiated thyroid cancer: a randomized-controlled trial. Nuclear Medicine Communications, 38(9), 787–793. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28806348/
- Hedayati-Moghadam, S., et al. (2023). Vitamin E Prevented Hepatic and Renal Tissue Damage in Hypothyroid Rats. Advanced Biomedical Research, 12, 30. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37200753/
- Ruggeri, R. M., Cristani, M., et al. (2016). Oxidative Stress and Advanced Glycation End Products in Hashimoto’s Thyroiditis. Thyroid, 26(4), 504–511. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27028985/
- Hedayati, M., Amini, R., et al. (2017). Vitamin E improved redox homeostasis in heart and aorta of hypothyroid rats. Endocrine Regulations, 51(4), 202–210. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29232192/
- Bacic-Vrca, V., Rogic, D., et al. (2005). The effect of antioxidant supplementation on superoxide dismutase activity, Cu and Zn levels, and total antioxidant status in erythrocytes of patients with Graves’ disease. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, 43(7), 715–721. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15899653/
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
