Udar mózgu najczęściej dotyka osoby z nieleczonym nadciśnieniem, miażdżycą, narażone na stres i prowadzące niezdrowy tryb życia. Tkanka mózgowa jest bardzo wrażliwa na niedotlenienie – już po siedmiu minutach bez tlenu mogą wystąpić nieodwracalne zmiany. Szybkie leczenie jest kluczowe.
Udar mózgu to nagłe zaburzenie funkcji mózgu spowodowane problemami z krążeniem krwi w naczyniach mózgowych. Najczęstszą formą jest udar niedokrwienny, który występuje, gdy dopływ krwi do mózgu zostaje zablokowany.
Dochodzi do niego gdy naczynie mózgowe zostaje zablokowane lub znacznie zwężone przez zakrzep, zator lub nagły spadek ciśnienia krwi. Prowadzi to do uszkodzenia tkanki nerwowej w wyniku braku dopływu krwi do mózgu i jego niedotlenienia. Szacuje się, iż aż 85 proc. wszystkich przypadków udaru ma postać niedokrwienną.
Drugą, znacznie rzadszą (15 proc.) postacią jest udar krwotoczny (potocznie określany wylewem), który powstaje, gdy tętnica w mózgu pęka, prowadząc do krwawienia do tkanki mózgowej. Krew nie ma dostępu do części mózgu, którą zaopatruje uszkodzona tętnica, dochodzi do zniszczenia znajdującej się wokół tkanki nerwowej i wzrostu ciśnienia wewnątrz czaszki.
Udar krwotoczny ma zwykle cięższy przebieg od niedokrwiennego, ponadto wiąże się z większym ryzykiem niepełnosprawności i zgonu.
Na udar mózgu szczególnie narażone są osoby z nieleczonym lub źle leczonym nadciśnieniem tętniczym oraz miażdżycą. Do innych czynników ryzyka należą choroby serca (takie jak wrodzone wady serca czy migotanie przedsionków), otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej (np. hipercholesterolemia) oraz cukrzyca. Ważnym czynnikiem ryzyka jest także stres, który prowadzi do niekontrolowanych skoków ciśnienia krwi.
Do choroby predysponują również szkodliwe nawyki, takie jak nadmierne spożycie alkoholu oraz palenie papierosów. Udar mózgu występuje częściej u mężczyzn, osób starszych oraz tych z obciążonym wywiadem rodzinnym.
Tkanka mózgowa jest niezwykle wrażliwa na niedotlenienie – już po 7 minutach bez dostępu tlenu mogą wystąpić nieodwracalne zmiany. Dlatego w przypadku udaru najważniejsze jest szybkie podjęcie leczenia, które ma wpływ na życie pacjenta, jego zdrowie, a także na to, z jakimi powikłaniami będzie musiał się zmagać oraz w jakim stopniu zachowa sprawność i samodzielność po chorobie.
Aby gwałtownie rozpoznać udar mózgu, warto znać jego objawy. Do najczęstszych należą: nagłe osłabienie mięśni, zwykle po jednej stronie ciała (np. niedowład lub drętwienie ręki lub nogi), trudności w poruszaniu, asymetria twarzy (np. opadnięty kącik ust), problemy z mówieniem, zaburzenia widzenia i równowagi, zawroty głowy oraz silne bóle głowy. W przypadku wystąpienia tych objawów, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe, które przetransportuje pacjenta do najbliższego szpitala z oddziałem udarowym.
Statystyki wskazują, iż udary mózgu są trzecią przyczyną zgonów oraz najczęstszym powodem trwałej niepełnosprawności osób dorosłych na świecie i w Polsce. Jedna na sześć osób z udarem w tej chwili umiera z jego powodu, a jedna na cztery – doznaje kolejnego udaru. Aż jedna piąta chorych, którzy przeżywają ostrą fazę udaru, jest niesamodzielna i wymaga stałej opieki.
Choroba coraz częściej dotyczy osób młodszych, choćby przez 50 rokiem życia. Zgodnie z najnowszymi badaniami aż 30 proc. pacjentów z udarem mózgu ma mniej niż 65 lat.
Jest to w dużej mierze efekt dominującego w tej chwili stylu życia: szybkiego tempa, intensywnej pracy, niezdrowego odżywiania, braku aktywności fizycznej, a także nieleczenia ciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych, a także arytmii serca, będących głównymi czynnikami ryzyka udaru mózgu.
Jak podkreślają neurolodzy, mamy realny wpływ na czynniki związane ze stylem życia: dietę, masę ciała, aktywność fizyczną, używki, a także na kontrolę chorób zwiększających ryzyko udaru (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, cukrzycę, choroby serca). Możemy zatem skutecznie zapobiegać udarom, dbając o zdrowe odżywianie oraz aktywność fizyczną, regularnie kontrolując ciśnienie krwi i stężenie cholesterolu, a także starając się redukować stres. (PAP)
bli/ bst/ ktl/, fot. pixabay.com
Data publikacji: 23.04.2025 r.
