Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, iż pierwotne nowotwory złośliwe kości stanowią jedynie 0,2% wszystkich nowotworów u dorosłych. Znacznie wyższy odsetek, sięgający 5–7%, obserwuje się u dzieci, u których gwałtowny wzrost kości sprzyja rozwojowi mięsaków.
– Jeszcze dwadzieścia lat temu nie wiedziano, iż ortopeda będzie zajmował się leczeniem raka kości. w tej chwili jest to poważny problem nie tylko kliniczny, ale i społeczny – podkreśla prof. Daniel Kotrych, ortopeda-onkolog z USK1 PUM w Szczecinie, prezes Polskiego Towarzystwa Ortopedii Onkologicznej. Według niego, choć pierwotne nowotwory kości są stosunkowo rzadkie, ogromnym wyzwaniem pozostają przerzuty nowotworowe do kości. Najczęściej przerzuty pochodzą z innych narządów, takich jak prostata (85% ryzyka), piersi (70%), płuca i nerki (po 40%).
Prof. Kotrych zwraca uwagę, iż każdego roku aż około 50 tysięcy pacjentów w Polsce trafia do lekarzy z zaawansowanymi przerzutami do kości. Wcześnie zdiagnozowani pacjenci mogą korzystać z leczenia ortopedycznego i normalnie funkcjonować, jednak zbyt późne wykrycie oznacza często cierpienie i śmierć w domach lub hospicjach.
Najczęściej diagnozowanym pierwotnym mięśakiem kości jest kostniakomięsak (osteosarcoma), z około 250-300 przypadkami rocznie w Polsce, głównie u młodych osób do 30 roku życia. Na drugim miejscu znajduje się chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma), występujący najczęściej u dorosłych między 30. a 60. rokiem życia. Coraz częściej diagnozuje się także mięsaka Ewinga.
Charakterystyczne objawy raka kości – kiedy zabrzmieć alarm?
Ból kości nasilający się w nocy lub nieustępujący po lekach to jeden z pierwszych objawów, który powinien wzbudzić niepokój u pacjenta i skłonić do wizyty u specjalisty – wyjaśnia prof. Kotrych. Czasem nowotwór objawia się także złamaniem patologicznym, które może przytrafić się choćby przy niewielkim obciążeniu, na przykład podczas wysiadania z samochodu.
Inne objawy, które mogą sugerować obecność nowotworu kości, to:
- obrzęk kończyny,
- wyczuwalny pod skórą guz,
- ograniczenie ruchomości w stawach,
- uczucie ciągłego zmęczenia,
- gorączka o niewyjaśnionej przyczynie,
- utrata masy ciała bez wyraźnego powodu.
Prof. Kotrych tłumaczy, iż pierwotne nowotwory kości zwykle dają szybciej widoczne objawy niż przerzutowe, które rozwijają się w jamie szpikowej, tkance słabo unerwionej. To właśnie dlatego choroba bywa wykrywana dopiero w zaawansowanym stadium. Szczególnie ważne jest regularne monitorowanie pacjentów, u których zdiagnozowano raka w innych lokalizacjach – można w ten sposób szybciej wychwycić rozwój zmian nowotworowych w kościach.
Jak przebiega diagnostyka i leczenie nowotworów kości?
Podstawą trafnej diagnozy pozostaje zdjęcie rentgenowskie (RTG), które pozwala wykryć zmiany w kościach. W przypadku podejrzenia nowotworu zleca się następnie bardziej zaawansowane badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, scyntygrafia kości, czy badanie PET.
– Niestety przez cały czas około 70% pacjentów trafia do nas ze spóźnionym rozpoznaniem. Problem stanowi także adekwatne postawienie diagnozy, szczególnie u dzieci. Często rodzice obawiają się wykonania zdjęcia RTG i decydują się na badania mniej skuteczne, np. USG, które nie wykazują zmian. Dopiero gdy dziecko zaczyna bardzo cierpieć, diagnoza zostaje postawiona późno, często już z przerzutami – podkreśla ekspert.
W leczeniu nowotworów kości główną rolę odgrywa chirurgia, uzupełniona często radioterapią i chemioterapią. Nowoczesne endoprotezy onkologiczne pozwalają na wymianę całej kości lub jej fragmentów. Dzięki temu pacjenci mogą gwałtownie wrócić do mobilności i są wypisywani choćby tydzień po operacji, choć konieczna jest późniejsza rehabilitacja.
Innowacyjnym rozwiązaniem w terapii są implanty wykonane w technologii druku 3D. To właśnie Klinika w Szczecinie była pionierem w Polsce i trzecią w Europie instytucją, która zastosowała takie implanty u pacjentów z nowotworami kości.
– Dzięki nowoczesnym metodom leczenia nasza klinika odnotowuje jedną z najlepszych przeżywalności na świecie – 87% pacjentów żyje pięć lat po diagnozie. To ogromny sukces w onkologii ortopedycznej – podsumowuje prof. Kotrych.
Warto pamiętać, iż ten tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji medycznej. W razie jakichkolwiek niepokojących objawów należy zwrócić się do specjalisty.
