Czym jest miażdżyca nóg?
Miażdżyca nóg, określana również jako miażdżyca tętnic kończyn dolnych, to forma choroby tętnic obwodowych (PAD), w której naczynia krwionośne poza sercem i mózgiem ulegają zwężeniu. Zwykle dotyczy to naczyń transportujących tlen do nóg, choć proces ten może wpływać także na inne części ciała, takie jak ramiona, nerki czy żołądek. Tętnice pełnią istotną funkcję w układzie krążenia, dostarczając krew bogatą w tlen do narządów i tkanek.
Choroba ta jest bardzo powszechna i na całym świecie dotyka około 236 milionów osób. W samych Stanach Zjednoczonych ponad 6,5 miliona osób powyżej 40. roku życia walczy z tym schorzeniem. Miażdżyca zwiększa istotnie ryzyko wystąpienia takich powikłań jak zawał serca czy udar mózgu. Najczęstsze symptomy obejmują ból nóg, drętwienie oraz osłabienie, a w skrajnych przypadkach może dojść do krytycznego niedokrwienia kończyn prowadzącego do uszkodzenia tkanek.
Wyróżnia się cztery podstawowe formy choroby tętnic obwodowych:
- postać bezobjawowa, gdzie brak symptomów,
- chromanie przestankowe, czyli ból i zmęczenie podczas aktywności, który ustępuje po odpoczynku,
- krytyczne niedokrwienie kończyn objawiające się bólem w spoczynku, skurczami podczas snu i zmianami skórnymi,
- ostre niedokrwienie kończyn, prowadzące do groźnego dla życia obumarcia tkanek.
Co odpowiada za rozwój miażdżycy nóg?
Podstawowym czynnikiem ryzyka jest podwyższony poziom cholesterolu we krwi. Miażdżyca pojawia się na skutek nagromadzenia złogów tłuszczowych, zwanych blaszkami miażdżycowymi, które stopniowo zwężają tętnice i ograniczają dopływ krwi do kończyn. To zjawisko prowadzi do niedokrwienia tkanek i rozwoju choroby.
Jak wygląda miażdżyca nóg?
Obraz kliniczny choroby zależy od jej zaawansowania. Szacuje się, iż u około 20% chorych objawy mogą w ogóle nie występować, a u ponad połowy osób mogą pojawić się nietypowe sygnały. Z tego powodu wiele osób dowiaduje się o chorobie dopiero, gdy dolegliwości stają się poważne i wymagają pilnej interwencji medycznej.
Jak wygląda miażdżyca nóg: ból
Najczęstsze objawy to ból mięśni, zwany chromaniem przestankowym, który pojawia się podczas wysiłku fizycznego i ustępuje w spoczynku. Ból może dotyczyć całej nogi lub jej części, takich jak pośladki, biodra, uda, łydki oraz stopy.
W przypadku bólu stóp, korzystne może być opuszczenie ich poniżej poziomu serca, na przykład pozwalając stopom swobodnie zwisać z łóżka, co dzięki grawitacji poprawia ukrwienie. Niestety, w skrajnych wypadkach ból utrzymuje się także w czasie odpoczynku.
Jak wygląda miażdżyca nóg: zmiana wyglądu skóry
Miażdżyca może przejawiać się przez gładką, lśniącą i czasem jaśniejszą lub niebieskawą skórę nóg. Ponadto często towarzyszy jej wypadanie włosów na kończynach dolnych lub znaczące spowolnienie ich wzrostu. Zmiany te wynikają z niedostatecznego ukrwienia skóry i mieszków włosowych.
Jak wygląda miażdżyca nóg: objawy w obrębie stóp
Zmiany chorobowe najbardziej widoczne są na stopach. To mogą być m.in. drętwienie palców lub całych stóp, bladość skóry, uczucie zimna, a także pogrubienie lub deformacja paznokci. Te symptomy są efektem chronicznego niedokrwienia i utrudnionego dopływu krwi do kończyn.
Jak wygląda miażdżyca nóg: powikłania tkankowe
Miażdżyca może prowadzić do powstania trudnych w leczeniu owrzodzeń i ran, które często występują na stopach, kostkach lub palcach. Takie rany są blade, zimne i wolno się goją. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do zaniku mięśni, szczególnie łydek, co obniża sprawność fizyczną pacjenta. W najgorszych sytuacjach może rozwinąć się gangrena, wymagająca czasem amputacji.
Miażdżyca nóg – kiedy zwrócić się do lekarza?
Niezwłoczna konsultacja lekarska jest wskazana, gdy pojawi się ból nóg podczas chodzenia lub inne niepokojące objawy. Ponieważ u części chorych symptomy nie występują, regularne badania kontrolne, takie jak pomiar ciśnienia i poziomu cholesterolu, są kluczowe, szczególnie u osób z podwyższonym ryzykiem. Do grupy ryzyka zalicza się osoby starsze, palące papierosy oraz z takimi schorzeniami jak cukrzyca, nadciśnienie czy wysoki cholesterol.
Jak diagnozuje się rozwój miażdżycy nóg?
Podstawową metodą jest test wskaźnika kostka-ramię (ABI), który porównuje ciśnienie krwi w kończynach dolnych i górnych. Prawidłowy wynik wynosi między 1,00 a 1,40, natomiast wartości poniżej 0,9 mogą świadczyć o miażdżycy. Dodatkowo stosuje się badania takie jak:
- analiza krwi (cholesterol, trójglicerydy, cukier),
- sześciominutowy test marszu,
- USG Dopplera oceniające przepływ krwi w naczyniach,
- tomografia komputerowa naczyń kończyn,
- rezonans magnetyczny (MRA),
- angiografia z kontrastem do uwidocznienia naczyń.
Jak leczy się miażdżycę nóg?
Leczeniem zajmują się kardiolodzy lub chirurdzy naczyniowi. Terapia zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zmiany stylu życia, farmakoterapię oraz zabiegi.
Zmiany w stylu życia to rezygnacja z palenia, urozmaicona dieta niskotłuszczowa i bogata w warzywa oraz owoce, a także regularna umiarkowana aktywność fizyczna, najlepiej dobrana przez fizjoterapeutę.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się między innymi:
- leki przeciwpłytkowe (np. aspiryna, klopidogrel), zapobiegające zakrzepom,
- statyny obniżające poziom cholesterolu,
- leki na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny, blokery receptora angiotensyny),
- przeciwzakrzepowe (np. warfaryna, rywaroksaban).
W
