Przepracowanie - poważny problem współczesnego świata
Przepracowanie to stan fizycznego i psychicznego wyczerpania spowodowany nadmiernym lub długotrwałym obciążeniem pracą. Może być przyczyną nie tylko wypalenia zawodowego, ale także problemów rodzinnych i wielu groźnych chorób. Niestety, jak pokazują badania, to zjawisko powszechne, także w Polsce. Pracujemy znacznie dłużej niż wynosi średnia unijna i światowa. Wiele osób na pracę poświęca choćby kilkanaście godzin dziennie. Eksperci wskazują, iż do nadmiernego obciążenia pracą przyczyniają się m.in. presja na rynku pracy, obawa o utrzymanie zatrudnienia, chęć osiągania wysokich wyników, a także brak równowagi między pracą a życiem prywatnym.Reklama
Objawy i skutki przepracowania
Objawy przepracowania mogą być bardzo różne i mogą dotyczyć zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Zalicza się do nich m.in. chroniczne zmęczenie i brak energii, problemy ze snem, osłabienie układu odpornościowego, częstsze infekcje, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji, bóle głowy, trudności z podejmowaniem decyzji, uczucie przytłoczenia i bezsilności, lęk.
Lekarze ostrzegają, iż stres i nadmierne obciążenie pracą mogą prowadzić do chorób układu sercowo-naczyniowego, zaburzeń o charakterze depresyjnym, chorób układu mięśniowo-szkieletowego, problemów ze strony układu pokarmowego, zwiększają ryzyko cukrzycy, a także osłabiają wydolność umysłową.
W 2021 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wspólnie z Międzynarodową Organizacją Pracy (ILO) opublikowały badania, z których wynika, iż przepracowanie przyczynia się do ponad 745 tys. przedwczesnych zgonów rocznie.
Przepracowanie wpływa na mózg - wyniki badań
Badania nad skutkami przepracowania wciąż trwają. Z ostatnich doniesień wynika, iż zbyt intensywna praca, kosztem odpoczynku, może prowadzić do zmian strukturalnych w mózgu. Poinformowali o tym specjaliści z dwóch koreańskich uniwersytetów: Chung-Ang oraz Yonsei na łamach pisma "Occupational & Environmental Medicine".
Zespół przeanalizował nawyki pracy i wyniki badań, w tym wyniki rezonansu magnetycznego, 110 osób, pracowników ochrony zdrowia z Korei Południowej. 32 osoby biorące udział w badaniu pracowały w tygodniu 52 godz. lub więcej. 78 osób pracowało w standardowych godzinach. Jak zauważono, osoby, które pracowały dłużej, były młodsze, miały krótszy staż pracy i wyższe wykształcenie w porównaniu do osób pracujących w standardowych godzinach.
W mózgach pracowników spędzających w pracy co najmniej 52 godz. tygodniowo wykryto znaczne zmiany w rejonach odpowiedzialnych za funkcje poznawcze oraz emocje. Dotyczyły one szczególnie tzw. zakrętu czołowego (pełni on istotną rolę w takich funkcjach jak poznanie, uwaga, pamięć oraz zdolności językowe), a także wyspy (odgrywa istotną rolę m.in. w procesach emocjonalnych, samoświadomości i w relacjach z innymi ludźmi). Obszary te wykazały wzrost objętości.
Naukowcy uważają, iż ich odkrycia sugerują "potencjalny związek" między zwiększonym obciążeniem pracą a zmianami w tych częściach mózgu, co stanowi biologiczną podstawę wyzwań poznawczych i emocjonalnych zgłaszanych przez osoby przepracowane.
Wiadomo, iż różne prace w różny sposób wpływają na nasze ciała, a wiele czynników poza pracą wpływa na zdrowie, jednak badacze są zgodni co do tego, iż zbyt dużo pracy to sytuacja, która nie jest dobra dla organizmu. Wskazują, iż długie godziny pracy przyczyniają się do największego obciążenia chorobami ze wszystkich zidentyfikowanych dotychczas czynników ryzyka zawodowego.
Odpowiedzialni za najnowsze badanie naukowcy twierdzą, iż zmiany w mózgu przynajmniej częściowo mogą być odwracalne. Warunkiem jest jednak umiejętne łączenie pracy z wypoczynkiem. Mimo wszystko powrót do poprzedniego stanu będzie wymagał dłuższego czasu.
Ze względu na małą liczebność próby i skupienie się wyłącznie na pracownikach ochrony zdrowia w Korei Południowej potrzebne są dalsze badania w różnych populacjach.
Przepracowanie - co robić?
Aby zapobiegać negatywnym skutkom przepracowania, ważne jest dbanie o równowagę między pracą a życiem prywatnym i regularny odpoczynek - podkreślają eksperci. W przypadku występowania objawów związanych z nadmiernym obciążeniem pracą warto skonsultować się z lekarzem lub psychologiem czy psychoterapeutą.
Źródła:
https://oem.bmj.com/content/early/2025/05/08/oemed-2025-110057.
https://edition.cnn.com/2025/05/13/health/long-working-hours-study-scli-intl-wellness.
CZYTAJ TAKŻE:
10 rzeczy, które rozwijają inteligencję. Numer 7 to dla niektórych duże zaskoczenie
Thomas Erikson: Wszyscy jesteśmy kłamcami. Jak zdemaskować kłamstwo?
Co dzieje się w naszym ciele i mózgu, gdy jesteśmy mili? Dlaczego warto być życzliwym
