Autoimmunologiczne zapalenia mózgu (AZM) to heterogenna grupa schorzeń o złożonej etiopatogenezie, w których układ immunologiczny atakuje komórki mózgu, prowadząc do zaburzeń psychicznych, neurologicznych i poznawczych. najważniejsze znaczenie w rozpoznaniu AZM mają testy wykrywające autoprzeciwciała przeciwko antygenom neuralnym, jednak brak ich obecności – tzw. seronegatywność – nie wyklucza choroby, czego potwierdzeniem jest historia Dany Mitchell.
Niespecyficzne objawy i błędna diagnoza
Dana była na trzecim roku studiów medycznych, gdy po przebytej infekcji wirusowej zauważyła przedłużającą się rekonwalescencję, a następnie silne i nawracające bóle głowy. Z czasem pojawiły się również niestabilność emocjonalna, zmęczenie oraz apatia – objawy, które łatwo zinterpretować jako efekt przewlekłego stresu.
Minęło osiem tygodni, zanim Dana zdecydowała się skorzystać z pomocy medycznej. Pierwsza wizyta na szpitalnym oddziale ratunkowym zakończyła się rozpoznaniem zaburzeń lękowych. Mimo narastających dolegliwości liczne konsultacje lekarskie nie skutkowały ustaleniem adekwatnego rozpoznania.
Zaawansowana diagnostyka i przełom
Dopiero wykonanie badania PET (tj. pozytonowej tomografii emisyjnej) uwidoczniło istotne nieprawidłowości w mózgu. Rodzice Dany zdecydowali się na konsultację w specjalistycznym ośrodku w Nowym Jorku, gdzie po dalszej analizie postawiono diagnozę: autoimmunologiczne zapalenie mózgu.
Testy na obecność przeciwciał w surowicy i płynie mózgowo-rdzeniowym nie wykazały obecności znanych dotychczas autoprzeciwciał – była to postać seronegatywna. Mimo to obraz kliniczny oraz wyniki badań obrazowych jednoznacznie przemawiały za AZM.
Znaczenie testów na obecność autoprzeciwciał
Diagnostyka AZM opiera się w dużej mierze na oznaczaniu przeciwciał przeciwko antygenom neuralnym, takim jak receptory NMDA czy AMPA. Coraz większa dostępność i czułość testów umożliwia rozpoznanie również bardzo rzadkich wariantów choroby. W przypadku seronegatywności należy pamiętać jednak, iż niewykrycie przeciwciał nie wyklucza choroby – może być wynikiem niskiego ich stężenia lub obecności dotąd niezidentyfikowanych immunoglobulin.
Wnioski dla diagnostów i lekarzy
Historia Dany przypomina, iż kluczowe znaczenie w diagnostyce AZM ma całościowa ocena obrazu klinicznego oraz ścisła kooperacja pomiędzy specjalistami różnych dziedzin. Seronegatywność – brak wykrywalnych autoprzeciwciał – nie powinna wykluczać rozpoznania, zwłaszcza gdy objawy kliniczne i wyniki badań obrazowych wyraźnie wskazują na autoimmunizacyjne podłoże choroby.
Dla naukowców zajmujących się neuroimmunologią to nie tylko wyzwanie diagnostyczne, ale również impuls do ciągłego doskonalenia metod laboratoryjnych i rozwijania paneli testowych, obejmujących również nowe i rzadko występujące autoprzeciwciała. Odpowiadając na te potrzeby, firma EUROIMMUN systematycznie poszerza swoje portfolio o kolejne parametry neurologiczne. Regularnie wprowadzamy do oferty nowoczesne testy, które umożliwiają identyfikację dotąd nieznanych autoprzeciwciał, istotnych m.in. w diagnostyce AZM.
Obecna działalność Dany
Doświadczenia Dany związane z autoimmunologicznym zapaleniem mózgu znacząco ukształtowały jej dalszą karierę zawodową. w tej chwili koncentruje się na badaniach nad neurofibromatozą – chorobą genetyczną oddziałującą na układ nerwowy, skórę, kości oraz narząd wzroku. Przebyta choroba stała się dla niej przełomowym etapem, który nie tylko pogłębił jej rozumienie medycyny, ale również dostarczył cennych refleksji o życiu oraz o roli pacjenta w procesie leczenia.

Barbara Pawłowska
Zastępca Kierownika Działu Informacji Naukowej, Kierownik ds. Szkoleń On-line
71 75 66 045