Witamina D w autyzmie: znaczenie niedoboru i wpływ suplementacji na poprawę funkcjonowania dzieci

mgr.farm 1 tydzień temu

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ang. Autism Spectrum Disorder, ASD) znacznie wpływa na komunikację społeczną, zachowanie i codzienne funkcjonowanie. Nowe dowody sugerują, iż witamina D może wpływać na ryzyko wystąpienia ASD i nasilenie objawów. Otwierają tym samym nowe możliwości profilaktyki i leczenia.

Przegląd parasolowy dziewięciu metaanaliz i przeglądów systematycznych wykazał, iż dzieci z ASD mają istotnie niższe stężenie 25-hydroksycholekarcyferolu we krwi (czyli głównego metabolitu witaminy D i jednocześnie najważniejszego markera jej stężenia w organizmie) w porównaniu z rówieśnikami, u których nie stwierdzono tego typu zaburzenia. Wczesny niedobór witaminy D został uznany za silny czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń ze spektrum autyzmu, natomiast suplementacja w dużych dawkach wykazała korzystny wpływ na główne objawy ASD.

Co to jest przegląd parasolowy?

Dla przypomnienia przegląd parasolowy polega na podsumowaniu oraz analizie wcześniejszych przeglądów systematycznych lub metaanaliz dotyczących wybranego tematu. Przeglądy parasolowe są szczególnie użyteczne wtedy, gdy na dany temat istnieje wiele przeglądów systematycznych/metaanaliz. To utrudnia wyciągnięcie spójnych wniosków z pojedynczych opracowań. Pozwala zidentyfikować zgodności i rozbieżności pomiędzy różnymi przeglądami oraz lepiej zrozumieć całościowe wnioski płynące z dostępnych danych.

Witamina D wspiera układ nerwowy

Witamina D może wspierać rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego poprzez wiele szlaków metabolicznych. Badania wskazują na jej działanie przeciwzapalne. Ponadto zwiększa stężenie glutationu, który wykazuje działanie neuroprotekcyjne i antyoksydacyjne, wspomaga produkcję neurotrofin i reguluje syntezę neuroprzekaźników – zwłaszcza serotoniny. Wydaje się również, iż wspomaga wzrost neuronów i zmniejsza reakcje na stres autoimmunologiczny i oksydacyjny, co zwykle towarzyszy objawom ze spektrum autyzmu.

Czytaj również: Suplementacja witamin wspomaga leczenie depresji wieku późnego

Poprawa wyników w skali Childhood Autism Rating Scale (CARS)

Childhood Autism Rating Scale (CARS) to jedno z najbardziej rozpowszechnionych narzędzi do oceny cech i nasilenia zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci. Służy do rozróżniania dzieci z autyzmem od dzieci z innymi trudnościami rozwojowymi. Pozwala określić stopień nasilenia objawów autyzmu. W skali tej badane jest 15 obszarów funkcjonowania ocenianych przez przeszkolonego specjalistę na podstawie obserwacji, rozmów z rodzicami/opiekunami oraz analizy historii rozwoju dziecka. Przykładowe obszary to: relacje interpersonalne, naśladowanie, reakcje emocjonalne, dostosowanie do zmian itp.

Dowody potwierdzające znaczenie witaminy D w ASD

W jednym z analizowanych badań, w którym zastosowano duże dawki wit. D, bo aż 300 IU/kg/dzień, (ale maksymalnie do 5000 IU/dzień) u dzieci z ASD, po 4 miesiącach udokumentowało znaczącą poprawę wyników w skali Childhood Autism Rating Scale (CARS), szczególnie w obszarze kontaktu wzrokowego i uwagi. Naukowcy zaznaczają, iż choć zastosowane dawki witamin D były wysokie, nie były one toksyczne.

Podobnie inny przegląd systematyczny i metaanaliza wykazały, iż suplementacja witaminą D doprowadziła do zmniejszenia powtarzalnych, sztywnych i rutynowych zachowań (zjawisko typowe dla autyzmu), a także poprawiła umiejętność i chęć nawiązywania kontaktów.

Czytaj również: Kiedy reklama suplementu diety przypisuje mu adekwatności lecznicze?

Pomimo naprawdę obiecujących wyników, naukowcy twierdzą, iż dowody trzeba wciąż określać jako niejednoznaczne. Chociaż suplementacja poprawiała niektóre zachowania, jej wpływ na szersze, istotne objawy wciąż był zbyt niespójny, aby wyciągnąć jednoznaczne wnioski. Schematy dawkowania i czas trwania badań były bardzo zróżnicowane, a wiele badań obejmowało niewielkie grupy osób. Autorzy przeglądu podkreślają potrzebę przeprowadzenia dużych, dobrze zaprojektowanych, randomizowanych badań w celu ustalenia optymalnego dawkowania, momentu rozpoczynania leczenia i długoterminowego bezpieczeństwa stosowania dużych dawek witaminy D.

Co można robić już teraz?

Pomimo potrzeby dalszych badań, już teraz można niektóre z wniosków płynących z badań przełożyć na praktykę. Naukowcy nie mają wątpliwości, iż ocena poziomu witaminy D u dzieci z autyzmem powinna stać się postępowaniem rutynowym. W aptece, będącej często miejscem pierwszego kontaktu w różnych dolegliwościach, farmaceuta może zasugerować badanie stężenia 25(OH)D. I jednocześnie przypomnieć pacjentowi lub jego rodzinie pacjenta, iż stężenie witaminy D powinno przekraczać 40 ng/ml – jest to próg, który wiązał się badaniach z poprawą objawów. Ponadto wyjaśniając mechanizmy działania witaminy D i jej rolę w ASD, farmaceuci mogą pomóc rodzinom zrozumieć jej potencjalne korzyści.

Źródło: