Wolfgang Amadeusz Mozart (1756-1791), kompozytor epoki klasycznej, znany jest z niezrównanej twórczości, która do dziś zachwyca miliony melomanów. Mniej znany jest fakt, iż jego życie było naznaczone przewlekłymi problemami stomatologicznymi. Bóle zębów i choroby jamy ustnej towarzyszyły Mozartowi praktycznie przez całe życie, wpływając zarówno na jego samopoczucie, jak i twórczość.
Dokumenty historyczne, w tym zachowane listy Wolfganga Amadeusza do bliskich, ujawniają, iż cierpiał na nawracające stany zapalne dziąseł i próchnicę. W XVIII w. stomatologia była wciąż w powijakach – leczenie zębów było bolesne i często nieskuteczne. Wiertła mechaniczne były rzadkością, a ekstrakcja zęba często odbywała się bez znieczulenia. Pacjenci, w tym Mozart, byli narażeni na infekcje i silny ból, który mógł trwać miesiącami.
Pomimo utrzymujących się problemów stomatologicznych, Mozart nie zaniedbywał swojej pracy. Niektóre źródła sugerują, iż silny ból zębów mógł wpływać na emocjonalny charakter jego muzyki – fragmenty dzieł pełne dramatyzmu i napięcia mogą odzwierciedlać fizyczne dolegliwości kompozytora. Biografowie wskazują również, iż Mozart szukał sposobów łagodzenia bólu – stosował zioła i domowe środki przeciwbólowe, co było typowe dla ówczesnej Europy.
Protezy zębowe w XVIII w. były wciąż prymitywne. W przypadku Mozarta nie zachowały się precyzyjne informacje o tym, czy używał protez zębowych, wiadomo jednak, iż na dworze wiedeńskim nie brakowało osób, które maskowały braki w uzębieniu protezami wykonanymi z kości, kości słoniowej, a choćby złota. Niektóre źródła wskazują, iż ból zębów i choroby jamy ustnej kompozytora był na tyle uciążliwy, iż ograniczał jego kontakty towarzyskie i codzienne funkcjonowanie – w tym przyjmowanie pokarmów i śpiewanie.
Czy przedwczesna śmierć kompozytora miała związek ze stanem jamy ustnej?
Nie mniej interesujący jest związek zdrowia jamy ustnej Mozarta z jego przedwczesną śmiercią. Kompozytor zmarł 5 grudnia 1791 r. mając zaledwie 35 lat, prawdopodobnie na skutek ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek wywołanego infekcją paciorkowcową. Współczesne badania medyczne sugerują, iż przewlekłe stany zapalne w jamie ustnej, w tym nieleczona próchnica i choroby przyzębia, mogły przyczynić się do osłabienia układu odpornościowego i ułatwić rozwój infekcji ogólnoustrojowej.
Choć nie da się dziś jednoznacznie stwierdzić, w jakim stopniu problemy stomatologiczne Mozarta wpłynęły na stan nerek, jest bardzo prawdopodobne, iż chroniczny ból i stany zapalne jamy ustnej były jednym z czynników pogarszających jego zdrowie. Ta perspektywa pokazuje, jak dramatyczne konsekwencje dla życia codziennego i długości życia mogło mieć w XVIII w. zdrowie zębów i przyzębia.
Źródła: Maynard S., Mozart: A Life. Perennial, 2005.
Niemetschek, F. X., Mozart: The First Biography. Berghahn Books, 2006.
Fot. Autorstwa Barbara Krafft – Deutsch, Otto Erich (1965) Mozart: A Documentary Biography. Stanford: Stanford University Press., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=141841
