System zauważa kompetencje pielęgniarek i położnych

System ochrony zdrowia chce wykorzystać w pełni kompetencje personelu medycznego, co odzwierciedla się w przygotowywanych zmianach legislacyjnych oraz programach szkoleń. W CMKP realizowane są prace nad zmianą programów specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa: ratunkowego, rodzinnego, anestezjologicznego i intensywnej opieki oraz psychiatrycznego.

Na temat zmieniających się kompetencji zawodów medycznych, w tym pielęgniarek i położnych, mówi zastępca dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego ds. pielęgniarstwa i innych zawodów medycznych, prorektor prof. Dorota Kozieł.

Rośnie rola pielęgniarek w systemie, a także opiekunów medycznych. Jak odzwierciedli się to w nowych programach szkoleń?

Obecnie system ochrony zdrowia nie wykorzystuje części kompetencji personelu medycznego. Barierą są przepisy, które muszą zostać doprecyzowane. Ministerstwo Zdrowia dostrzega ten problem i dlatego powołało Zespół ds. kompetencji zawodów medycznych. Natomiast w CMKP pracujemy nad zmianą programów specjalizacji dla pielęgniarek i położnych. Powołane zostały zespoły ekspertów do opracowania programu specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa: ratunkowego, rodzinnego, anestezjologicznego i intensywnej opieki oraz psychiatrycznego.

Zespoły te już rozpoczynają prace. W trakcie prac nad programami specjalizacji dla pielęgniarek zostaną uwzględnione kompetencje, które są zapisane ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej.

Obecnie pielęgniarki nie wykorzystują chociażby kompetencji w zakresie wypisywania recept, czyli preskrypcji, którą mają od kilku lat. Powodem z jednej strony jest brak regulacji np. rozliczenia takiej procedury, ale także same pielęgniarki nie czują się gotowe do tego, żeby przepisywać leki czy przedłużać recepty.

Z badania przeprowadzonego cztery lata temu wynika, iż w grupie pielęgniarek pracujących w poradniach podstawowej opieki zdrowotnej w województwie świętokrzyskim 24 proc. pielęgniarek mogło wystawiać recepty, ale wykorzystywało tę kompetencję tylko 12 proc. z nich. Pielęgniarki mają coraz szersze kompetencje, które będą się rozszerzały w związku z wejściem zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej.

Jaka będzie propozycja dla położnych? Porodów jest coraz mniej, a szpitale podejmują decyzje o zamykaniu kolejnych oddziałów położniczo-ginekologicznych.

W Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego został powołany 10-osobowy zespół ekspertów, który przygotował program kursu uzupełniającego w zakresie pielęgniarstwa dla położnych. Taki program już powstał i został opublikowany na stronie CMKP. Kursy mają być organizowane przez okręgowe izby pielęgniarek i położnych.

Ten kurs to odpowiedź Ministerstwa Zdrowia na sytuację położnych, które już utraciły pracę lub są tym zagrożone. Po jego ukończeniu położne uzyskają dodatkowe kompetencje, które umożliwią im pracę na innych oddziałach niż tylko położniczo-ginekologicznych i noworodkowych. To rozwiązanie pomostowe.

Jak odpowiedziałaby pani na obawy położnych, iż utracą swoje kompetencje?

Nie chodzi o zabieranie kompetencji, ale o optymalne wykorzystanie kompetencji różnych zawodów medycznych. Najlepiej to widać właśnie na przykładzie położnych. To są osoby, które mają świetne wykształcenie przeddyplomowe i podyplomowe. I trzeba znaleźć obszary, w których ich wiedza i umiejętności mogą być wykorzystane w systemie. realizowane są prace w ministerialnym Zespole ekspertów ds. kompetencji zawodów medycznych. Tam analizujemy kompetencje różnych zawodów i zastanawiamy się wspólnie, w jaki sposób je wykorzystać. Musimy na nowo zdefiniować role poszczególnych zawodów medycznych.

Trzeba otwierać system nie przez zmianę zawodu, ale stworzenie możliwości wykorzystania posiadanych kompetencji. Barierą jest to, że po pierwsze nie znamy nawzajem dokładnie swoich kompetencji, czyli które zadania lekarza można przekierować do pielęgniarki czy farmaceuty. Po drugie nikt nas nie uczy współpracy w zespole interdyscyplinarnym i wydaje się, że dobrą drogą byłoby włączenie do programów kształcenia podyplomowego wspólnych zajęć przedstawicieli różnych zawodów medycznych.

Co z pozostałymi grupami zawodowymi?

Przeszkoliliśmy już ponad 6,3 tys. opiekunów medycznych, przybliżając ich umiejętności do uzyskiwanych w toku kształcenia przeddyplomowego. Rozpoczęliśmy rekrutację do projektu unijnego FERS dla kolejnych 9 tys. opiekunów medycznych. Opiekunowie, którzy wezmą udział w tym projekcie, rozszerzą swoje kompetencje o m.in.: pobieranie krwi żylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych czy podawanie leków poprzez iniekcję.

CMKP pomaga także w zdobywaniu nowych kompetencji dla przedstawicieli 13 innych zawodów, m.in.: elektroradiologów, higienistek stomatologicznych, optometrystów, techników farmaceutycznych czy techników sterylizacji medycznej. Właśnie rozpoczęliśmy rekrutację do innego projektu unijnego, w ramach którego w latach 2025–2029 będziemy mogli podnieść kwalifikacje zawodowe 20 tys. osób. Uczestnicy będą brać udział w bezpłatnych kursach doskonalących, wspierających ustawiczny rozwój zawodowy.

Przeszkoliliśmy już około 3 tys. farmaceutów z zakresu kwalifikacji i przeprowadzania zalecanych szczepień dla dorosłych. Kolejne prawie 3,5 tysiąca farmaceutów wzięło udział w kursach – organizowanych przez CMKP – dotyczących wykonywania badań diagnostycznych oraz interpretacji wyników diagnostycznych. Chodzi o badanie podstawowych paramentów życiowych, takich jak: ciśnienie krwi, tętno, puls oraz saturacja krwi czy pomiaru masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, a także obliczanie wskaźnika BMI.

Przeczytaj także: „Nie znacie naszych kompetencji – pielęgniarki i położne protestują”, „Pielęgniarki testują wykorzystanie modelu APN w praktyce” i „Pielęgniarki neurologiczne potrzebne na cito”.