Zaktualizowany Europejski System Informacji o Raku (ECIS) dostarcza cennych danych o nowotworach w Europie. Najnowsze trendy pokazują, iż rak płuc rośnie u kobiet, a rak żołądka wycofuje się w cień.
Nowoczesne dane, precyzyjna analiza i szeroki zakres geograficzny – zaktualizowany Europejski System Informacji o Raku (ECIS) rzuca nowe światło na rozkład i dynamikę nowotworów na kontynencie.
System ten, oparty na danych z ponad 125 rejestrów nowotworów w 32 państwach, pozwala obserwować nie tylko gdzie rak uderza najmocniej, ale i jak zmienia się jego obraz w czasie.
ECIS – lustro europejskiej onkologii
Nowa wersja ECIS, administrowana przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC), wykorzystuje dane z rejestrów opartych na populacji, by prezentować zróżnicowane wskaźniki zapadalności i śmiertelności na różne typy nowotworów.
Dzięki aktualizacji użytkownicy mogą śledzić nie tylko rozkład geograficzny, ale i zmiany w czasie – zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.
Ulepszona aplikacja ECIS pozwala na intuicyjne przeszukiwanie danych i wydobywanie szczegółowych informacji. Baza obejmuje w tej chwili ustandaryzowane dane dotyczące aż 68 typów nowotworów, co czyni ją jednym z najważniejszych narzędzi analitycznych dla decydentów zdrowotnych, badaczy i organizacji pacjenckich.
Aktualizacja uzupełnia dane historyczne aż do najnowszych dostępnych lat i pokazuje wyraźny postęp w szybkości, z jaką rejestry nowotworów udostępniają swoje dane.
To wyraźny sygnał, iż europejska infrastruktura epidemiologiczna rozwija się mimo licznych wyzwań, w tym problemów finansowych i kadrowych, z którymi mierzą się niektóre rejestry.
Płuca pod presją: kobiety coraz częściej chorują
Jednym z najbardziej niepokojących sygnałów płynących z ECIS jest rosnąca liczba przypadków raka płuc u kobiet. Podczas gdy wśród mężczyzn od końca lat 70. notuje się wyraźny spadek zachorowań, u kobiet sytuacja wygląda odwrotnie – zachorowalność systematycznie rośnie.
Trend ten różni się w zależności od kraju, jednak dane z wielu regionów, w tym z Austrii, Holandii, Czech czy Belgii, pokazują, iż problem jest szeroki i trwały. W Danii np. w 2009 r. wskaźnik zapadalności u kobiet zbliżył się do 79 na 100 tys. mieszkańców.
Zjawisko to wiązane jest z późniejszym, ale równie masowym rozpowszechnieniem palenia tytoniu wśród kobiet w drugiej połowie XX wieku.
Dzisiejsze dane pokazują skutki tamtych zmian społecznych i kulturowych. Komisja Europejska podkreśla, iż sytuacja ta wymaga skierowania działań profilaktycznych właśnie w stronę kobiet – od kampanii antynikotynowych po programy wczesnego wykrywania.
Rak żołądka – nowotwór w odwrocie
Na przeciwnym biegunie znajduje się rak żołądka. ECIS pokazuje, iż w ciągu ostatnich czterech dekad zarówno liczba zachorowań, jak i śmiertelność z powodu tego nowotworu znacznie spadły.
Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn w krajach takich jak Litwa, Austria czy Czechy obserwuje się długoterminową tendencję malejącą.
W 2014 r. w niemieckim regionie Nadrenia-Palatynat wskaźnik zapadalności wyniósł ok. 15,5 na 100 tys. mieszkańców, co stanowi znaczny spadek względem danych z lat 80. XX wieku.
Taki obraz epidemiologiczny można tłumaczyć kilkoma czynnikami: poprawą warunków sanitarnych i jakości żywności, szerszą dostępnością antybiotykoterapii eliminującej Helicobacter pylori oraz lepszymi metodami diagnostycznymi.
Mniejsze spożycie konserwowanych i solonych produktów również miało wpływ na zmniejszenie ryzyka.
Rak piersi – więcej diagnoz, mniej zgonów
Choć nowotwór piersi pozostaje najczęściej diagnozowanym rakiem u kobiet w Europie, dane ECIS pokazują też istotny postęp. Częstość zachorowań wprawdzie przez cały czas rośnie, choć w wolniejszym tempie, jednak jednocześnie maleje wskaźnik śmiertelności.
To zasługa m.in. lepszych metod leczenia i wczesnego wykrywania, które znacznie zwiększają szanse na wyleczenie.
W Słowenii, Austrii czy Holandii notuje się wysokie wskaźniki diagnoz, ale także niższą umieralność – co może świadczyć o skutecznych programach profilaktycznych i terapeutycznych.
Z danych obejmujących lata 1983–2020 wynika, iż w niektórych regionach wskaźnik zapadalności zbliżał się do 195 na 100 tys. mieszkanek. Jednocześnie, dzięki systematycznemu rozwojowi diagnostyki obrazowej i dostępności nowoczesnych terapii celowanych, spada liczba zgonów.
Dane, które mogą ratować życie
Zgromadzone w ECIS informacje mają potencjał, by wspierać działania publiczne w całej Europie – od krajowych strategii walki z rakiem po lokalne kampanie zdrowotne.
Komisja Europejska podkreśla, iż dane z rejestrów nowotworów są podstawą planowania i oceny skuteczności programów profilaktycznych.
Aktualizacja ECIS ukazuje, jak bardzo dane te zależą od kondycji instytucji zbierających i analizujących informacje o zachorowaniach. W obliczu zagrożeń dla istnienia niektórych rejestrów KE zapowiada uruchomienie wspólnego działania, którego celem będzie wsparcie tych jednostek.
Nowa inicjatywa ma pomóc w poprawie jakości, dokładności i terminowości danych oraz poszerzeniu ich zasięgu w krajach, gdzie monitorowanie nowotworów jest ograniczone.
W dobie, gdy rak stanowi drugą – po chorobach układu krążenia – najczęstszą przyczynę zgonów w Unii Europejskiej, dostęp do aktualnych i rzetelnych danych epidemiologicznych staje się narzędziem kluczowym dla ochrony zdrowia publicznego.
ECIS, dzięki swojej aktualizacji, jeszcze bardziej zyskuje na znaczeniu jako filar europejskiej strategii walki z nowotworami.
