Osoba z niepełnosprawnością od 13 do 65 r. ż. będzie mogła bezpłatnie skorzystać z usług osobistego asystenta. Miesięczny wymiar godzin asystencji oraz zakres wsparcia będzie ustalany indywidualnie przez powołany do tego zespół – zakłada projekt ustawy, który 10 grudnia trafił do konsultacji publicznych.
Obecnie usługi asystenckie realizowane są przez MRPiPS w ramach czasowych programów kierowanych do samorządów i organizacji pozarządowych. Nie ma systemowego uregulowania usług asystenckich tak, by każda osoba potrzebująca miała do nich dostęp.
Cel ten realizuje projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który 10 grudnia został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
Zgodnie z regulacją przygotowaną w resorcie rodziny, asystent może udzielać wsparcia osobie z niepełnosprawnością przy czynnościach związanych z higieną, czynnościach medycznych zleconych przez lekarza, czynnościach domowych, przemieszczaniu się, komunikowaniu się z innymi osobami, w pracy, w podejmowaniu aktywności społecznych.
Projekt zakłada, iż osoba z niepełnosprawnością nie będzie musiała płacić za usługi asystenta. Koszty te zostaną sfinansowane z budżetu państwa.
Do skorzystania z asystencji osobistej będą uprawnione osoby w wieku 18-65 lat posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które uzyskają w skali poziomu potrzeby wsparcia łącznie co najmniej 80 punktów oraz osoby w wieku 13-18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności z określonymi wskazaniami.
Po ukończeniu 65. roku życia osoba będzie miała prawo do asystencji osobistej do upływu okresu, na który została wydana decyzja w tej sprawie.
W Ocenie Skutków Regulacji projektu zaznaczono, iż przynajmniej w pierwszym okresie realizacji ustawy, warunkiem uprawniającym do skorzystania z asystencji osobistej będzie uzyskanie przez osobę z niepełnosprawnością odpowiedniego wyniku w zakresie poziomu potrzeby wsparcia. To – jak wskazano – co najmniej 90 pkt w pierwszym roku świadczenia asystencji osobistej, co najmniej 85 pkt w drugim roku świadczenia asystencji osobistej i co najmniej 80 pkt w trzecim roku świadczenia asystencji osobistej i latach kolejnych.
Zgodnie z projektem liczba przysługujących godzin asystencji osobistej będzie miała wymiar miesięczny. Rozliczenie liczby wykorzystanych godzin asystencji będzie odbywało się co kwartał. Godziny niewykorzystane w danym miesiącu będą przechodziły na kolejny, jednak nie będą mogły przekroczyć dwukrotności ustalonej miesięcznej liczby godzin.
Dla osób w wieku 18-65 lat minimalna liczba godzin asystencji będzie wynosiła 30, a maksymalnie – 240. Dla osób w wieku 13-18 lat minimalna liczba godzin asystencji będzie wynosiła 30, maksymalnie – 80.
Aby uzyskać prawo do usług asystenta trzeba będzie złożyć wniosek do zespołu ustalającego prawo do asystencji osobistej – adekwatnego ze względu na miejsce zamieszkania.
Wniosek będzie można złożyć za pośrednictwem profilu informacyjnego lub dedykowanego systemu informatycznego. W szczególnych przypadkach, na wniosek, powiat będzie zapewniał osobie z niepełnosprawnością wsparcie w poprawnym złożeniu wniosku w miejscu pobytu tej osoby.
W skład zespołu będą wchodziły co najmniej dwie osoby, w tym m.in. osoba z niepełnosprawnością zbliżoną do niepełnosprawności osoby wnioskującej. o ile jednak dany rodzaj niepełnosprawności będzie uniemożliwiał pełnienie funkcji członka zespołu, w jego skład będzie mógł wejść stały opiekun takiej osoby.
Zespół będzie decydował o miesięcznym wymiarze godzinowym asystencji, stawce godzinowej asystenta, zakresie specjalistycznych szkoleń dla asystenta, okresie przysługiwania asystencji, oraz innych szczególnych potrzebach osoby z niepełnosprawnością.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła w każdej chwili wystąpić z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do asystencji w przypadku zmiany potrzeb, sytuacji życiowej lub zdrowotnej.
Ponadto projekt zakłada utworzenie rejestru asystentów osobistych, który będzie prowadził wojewoda. Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła sama wskazać asystenta realizatorowi, a asystent następnie dołączy do rejestru. o ile nie zrobi tego samodzielnie, realizator usługi przedstawi jej co najmniej dwóch kandydatów zdolnych do świadczenia usługi.
Asystentem osobistym będzie mogła zostać osoba pełnoletnia, która między innymi: ukończyła szkolenie dla asystentów osobistych, ukończyła szkolenie z pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami, przeszła indywidualny instruktaż udzielania wsparcia konkretnej osobie, nie jest spokrewniona z osobą, którą miałaby wspierać, spełnia inne formalne wymogi ustawowe, również związane z niekaralnością, zostanie wpisana do rejestru asystentów osobistych.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła korzystać z usług kilku asystentów w tym samym miejscu i czasie. Umowa na świadczenie usługi będzie musiała być podpisana z każdym asystentem oddzielnie.
W uzasadnieniu do projektu zwrócono uwagę, iż niezasadne jest aby członek rodziny mógł pełnić funkcję asystenta, dlatego iż dostęp do asystencji ma zmniejszyć zależność od opieki nieformalnej.
Zgodnie z projektem asystent nie może pracować w miesiącu więcej niż 276 godzin. Maksymalna stawka godzinowa za pracę asystenta to 65 zł (liczone na 2025 r.) i będzie corocznie waloryzowana.
Jeżeli powiat nie będzie realizował asystencji osobistej, może zostać nałożona na niego kara pieniężna.
Ustawa ma wejść w życie od 1 lipca 2026 r.
W Polsce, zgodnie z danymi z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (EKSMOoN) z I kwartału 2024 r., żyje 1 mln 181 tys. 563 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. (PAP)
kkr/ agz/ ktl/, fot. freepik.com
Data publikacji: 10.12.2024 r.
