Zastanawiasz się, jak rekrutować osoby z niepełnosprawnością, by zrobić to zgodnie z prawem, ale też po prostu dobrze, z szacunkiem i uwagą na potrzeby drugiego człowieka? To świetnie, iż tutaj trafiłeś. Ten artykuł przeprowadzi Cię przez 7 kluczowych zasad, dzięki którym nie tylko unikniesz błędów formalnych, ale też zbudujesz atmosferę zaufania i otwartości, a to ma realne znaczenie nie tylko dla kandydatów, ale też dla wizerunku Twojej firmy.
Bezbłędna i efektywna rekrutacja osób niepełnosprawnych? To nie jest trudne!
Pokażę Ci, czego prawo zabrania, co zaleca, jakich pytań unikać i w jaki sposób dopasować ogłoszenie o pracę czy rozmowę rekrutacyjną do różnych możliwości kandydatów. Bez teoretyzowania, za to z konkretnymi wskazówkami, przykładami i źródłami, na które naprawdę możesz się powołać.
Jak zgodnie z prawem rekrutować osoby z niepełnosprawnością?
Zgodnie z Konstytucją RP (art. 32), każdemu przysługuje równe traktowanie wobec prawa. Kodeks Pracy i Ustawa o Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej także chronią kandydatów z niepełnosprawnością przed dyskryminacją (art. 11ł Kodeksu pracy).
Co dla Ciebie to oznacza w praktyce?
- Nie wolno pytać o rodzaj ani stopień niepełnosprawności, chyba iż kandydat sam o tym wspomni w kontekście dostosowania warunków pracy.
- Kandydat z niepełnosprawnością nie może być traktowany mniej korzystnie tylko ze względu na swoją sytuację zdrowotną.
- Rekrutacja musi być dostępna i zrozumiała, ogłoszenia, formularze, forma kontaktu.
📌 Pamiętaj: Każdy kandydat powinien mieć równe szanse na zaprezentowanie się niezależnie od swojej sprawności.
7 podstawowych zasad rekrutacji osób z niepełnosprawnością
Przyjrzyj się poniższym najważniejszym zasadom, dzięki którym unikniesz nieręcznych sytuacji i błędów formalnych.
Zasada 1. Zachęcaj do aplikowania już w ogłoszeniu
Dodaj prosty komunikat: „Zapraszamy również osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności”. To sygnał, iż jesteś otwarty i nie oceniasz przez pryzmat stereotypów.
Zasada 2. Zapewnij dostępność procesu rekrutacyjnego
Zadbaj o to, by kandydaci mogli odpowiedzieć na ogłoszenie bez barier, np. mailowo, telefonicznie czy przez formularz dostępny dla osób niewidomych (zgodny z WCAG 2.1).
📌 Wskazówka: Możesz zapytać w ogłoszeniu, czy kandydat potrzebuje dostosowania procesu, np. alternatywnej formy rozmowy.
Zasada 3. Umożliwiaj elastyczne formy kontaktu i rozmowy
Nie każ każdemu przychodzić do biura, jeżeli to możliwe, zaoferuj rozmowę online lub telefoniczną. Dla niektórych to jedyna komfortowa opcja.
Zasada 4. Unikaj pytań o rodzaj niepełnosprawności
Masz prawo wiedzieć, czy kandydat będzie potrzebował jakiegoś wsparcia lub dostosowania stanowiska pracy. Ale nie masz prawa pytać o przyczynę ani diagnozę, mówi o tym wprost Kodeks Pracy i przepisy o ochronie danych osobowych (RODO).
Zasada 5. Dostosuj rozmowę kwalifikacyjną do potrzeb kandydata
Jeśli osoba niedosłysząca zgłasza potrzebę obecności tłumacza PJM, zapewnij go. jeżeli ktoś porusza się na wózku, zadbaj o brak barier w dostępie do sali.
🟦 Dobra praktyka: Dopytaj wcześniej (mailowo lub telefonicznie), czy kandydat chciałby, by coś zostało dostosowane.
Zasada 6. Bądź otwarty na różne formy zatrudnienia
Nie każda osoba z niepełnosprawnością może pracować na pełen etat w standardowych godzinach. Czasem idealnym rozwiązaniem będzie praca zdalna, hybrydowa albo elastyczny czas pracy.
Zasada 7. Zapewnij jasną i życzliwą komunikację
To banał? Niekoniecznie. Kandydaci z niepełnosprawnością często czują napięcie, boją się odrzucenia nie ze względu na kompetencje, ale uprzedzenia. Dlatego życzliwość i przejrzystość komunikatów mogą mieć ogromne znaczenie.
Jak napisać inkluzywne ogłoszenie o pracę?
W ogłoszeniu daj jasny sygnał, iż jesteś pracodawcą otwartym. Na przykład:
📄
„Jesteśmy pracodawcą równych szans. Zachęcamy do aplikowania osoby z niepełnosprawnościami. jeżeli potrzebujesz dostosowania procesu rekrutacji, poinformuj nas, zorganizujemy go zgodnie z Twoimi potrzebami”.
Unikaj sformułowań typu „dyspozycyjność 24/7”, „praca pod presją czasu”, „pełna sprawność fizyczna”, jeżeli nie są absolutnie niezbędne.
Dlaczego warto zatrudniać osoby z niepełnosprawnością?
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością to nie tylko spełnianie norm prawnych, ale też konkretna wartość dla Twojego zespołu. Osoby z niepełnosprawnością są często lojalnymi, sumiennymi i zaangażowanymi pracownikami, a ich zatrudnienie może przynieść Twojej firmie realne wsparcie, również finansowe, np. przez dofinansowania z PFRON.
Nie zapominaj też o efekcie społecznym. Gdy stwarzasz równe szanse, dajesz dobry przykład innym pracodawcom i budujesz inkluzywną kulturę organizacyjną, która coraz częściej jest punktem odniesienia dla nowych pokoleń pracowników.
Jakie obowiązki i możliwości ma pracodawca?
Zatrudniając osobę z niepełnosprawnością, nie musisz się bać formalności. Obowiązki są proste: zapewnić bezpieczne, dostępne stanowisko i respektować przepisy. W zamian możesz liczyć na zwrot kosztów przystosowania miejsca pracy, refundację wynagrodzeń, ulgi w składkach ZUS, wszystko to oferuje PFRON (źródło: PFRON, www.pfron.org.pl).
📌 Ważne: Żeby skorzystać z dofinansowania, zatrudnienie musi być zarejestrowane w systemie SODiR i zgłoszone we właściwym czasie.
Rekrutacja osób niepełnosprawnych z korzyścią dla wszystkich
Rekrutacja osób z niepełnosprawnością nie jest trudna ani uciążliwa, wymaga jedynie odrobiny uważności i dobrej woli. Przestrzegając kilku prostych zasad, możesz otworzyć drzwi do Twojej firmy osobom, które mają ogromny potencjał, ale rzadko dostają szansę, by go pokazać.
A jeżeli chcesz iść krok dalej, pomyśl o szkoleniach dla zespołu z zakresu komunikacji inkluzywnej. Bo inkluzywność nie kończy się na rekrutacji niepełnosprawnych. To sposób myślenia, który realnie zmienia życie ludzi. I poprawia atmosferę pracy każdego dnia.
Źródła
- Kodeks pracy – zakaz dyskryminacji (art. 11ł):
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf - Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971230683 - Konstytucja RP – równość wobec prawa (art. 32):
https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm - Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (ratyfikowana przez Polskę):
https://www.gov.pl/web/rodzina/konwencja-o-prawach-osob-niepelnosprawnych - PFRON – warunki dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych:
https://www.pfron.org.pl/pracodawcy/dofinansowanie-wynagrodzen/ - PFRON – zasady korzystania z Systemu Obsługi Dofinansowań i Refundacji (SODiR):
https://www.pfron.org.pl/sodir - Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych – polityka i dokumenty:
https://niepelnosprawni.gov.pl/
