W pierwszym półroczu 2025 r. pomorskie oddziały ZUS skontrolowały blisko 17 tys. zwolnień lekarskich. Wstrzymano wypłatę zasiłków w ponad tysiącu przypadków. Łączna kwota zakwestionowanych świadczeń przekroczyła 1,6 mln zł.
ZUS kontroluje zwolnienia lekarskie na dwa sposoby. Pierwszy dotyczy tego, jak chore osoby wykorzystują e-ZLA. Sprawdza wówczas, czy zwolnienie służy rzeczywiście rekonwalescencji, a nie np. dodatkowej pracy czy udziałowi w wydarzeniach sportowych. Drugi rodzaj kontroli przeprowadzają lekarze orzecznicy ZUS. Ocena dotyczy tego, czy dana osoba rzeczywiście nadal jest chora i niezdolna do pracy. Takie kontrole są obowiązkiem ustawowym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W pierwszym półroczu oddziały ZUS w woj. pomorskim skontrolowały sposób wykorzystywania zwolnień lekarskich przez 5900 osób. W 488 przypadkach cofnięto prawo do zasiłku, na łączną kwotę ponad 1 mln zł. Zwolnienie lekarskie to nie urlop – jego celem jest powrót do zdrowia. W czasie zwolnienia ubezpieczony powinien postępować tak, by jak najszybciej odzyskać sprawność i wrócić do pracy. Ubezpieczony może w tym czasie wykonywać tylko niezbędne czynności, jak wizyta u lekarza, w aptece czy zakupy spożywcze. jeżeli wykorzysta zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem, traci prawo do zasiłku za cały ten okres.
Od stycznia do czerwca 2025 r. lekarze orzecznicy ZUS z Gdańska i Słupska wydali 10,8 tys. orzeczeń w sprawie zwolnień lekarskich. W 519 przypadkach uznali, iż pacjenci są już zdolni do pracy. W efekcie skrócono łącznie 4180 dni zwolnień – to ponad 11 lat. Cofnięte zasiłki chorobowe wyniosły ponad 549 tys. zł. Lekarze orzecznicy podczas kontroli oceniają, czy zwolnienie przez cały czas jest zasadne. Innymi słowy czy pacjent przez cały czas jest chory i można je kontynuować, czy też powinno zostać skrócone. Mogą przeprowadzić badanie, zażądać dokumentacji medycznej czy skierować na badanie specjalistyczne. Gdy wykryją nieprawidłowości, ZUS może odmówić prawa do świadczenia lub nakazać zwrot nienależnie pobranego zasiłku.
Do obu rodzajów kontroli ZUS typuje zwolnienia lekarskie, które budzą wątpliwości – np. wtedy, gdy czas niezdolności do pracy wydaje się nieadekwatny do rozpoznanego schorzenia albo gdy ubezpieczony dostaje kolejne zwolnienia od różnych lekarzy na różne dolegliwości. Kontrolą mogą zostać objęte także osoby, które nie stawiły się na badanie przez lekarza orzecznika w wyznaczonym terminie lub mają już na koncie wcześniejsze nadużycia.
