Pod koniec 2024 roku Sejm uchwalił, a Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z jej zapisami, od 1 października 2025 roku w Polsce ma ruszyć system kaucyjny. Jego założenia przewidują, iż konsumenci, kupując napoje objęte systemem, będą zobowiązani do uiszczenia dodatkowej opłaty, tzw. kaucji. Opłata ta będzie zwracana przy zwrocie pustego opakowania w jednym z wyznaczonych punktów odbioru.
Zgodnie z ustawą, system ten obejmie wszystkie punkty handlowe, które sprzedają napoje w opakowaniach objętych kaucją. Oznacza to, iż system obejmie również apteki, które oferują płynne suplementy diety lub inne napoje (np. wodę mineralną). Nie wszystkie apteki będą jednak musiały odbierać puste opakowania od pacjentów. Naczelna Rada Aptekarska wskazuje, iż przepisy w obecnym brzmieniu obejmują apteki w bardzo ograniczonym zakresie.
– Warto podkreślić, iż ustawa kaucyjna w obecnym brzmieniu dotyczy aptek w bardzo ograniczonym zakresie . Obejmuje jedynie kilka produktów, nie dotyczy natomiast produktów leczniczych ani środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Co istotne, obowiązek przyjmowania opakowań zwrotnych dotyczy wyłącznie aptek, w których powierzchnia izby ekspedycyjnej przekracza 200 m². Stanowi to niewielki odsetek placówek działających w Polsce – tłumaczy Naczelna Rada Aptekarska naszej redakcji.
System kaucyjny w aptekach = nowe obowiązki dla personelu?
System kaucyjny obejmie napoje w opakowaniach:
- butelki z tworzyw sztucznych (PET) o pojemności do 3 litrów,
- puszki metalowe o pojemności do 1 litra,
- szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
Zgodnie z przepisami, opakowania na napoje to pojemniki przeznaczone na płyny gotowe do bezpośredniego spożycia, bez potrzeby ich wcześniejszej obróbki. Dotyczy to między innymi wody, soków, nektarów, mleka, jogurtów oraz innych produktów mlecznych do picia, a także napojów alkoholowych. Z udziału w systemie wyłączone są natomiast płyny, które stanowią:
– produkty lecznicze,
– wyroby medyczne,
– żywność o specjalnym przeznaczeniu medycznym.
System kaucyjny będzie natomiast obejmował suplementy diety sprzedawane w wyżej wymienionych opakowaniach. Będą one musiały posiadać logotyp systemu kaucyjnego zgodny z załącznikiem do ustawy. Każda apteka sprzedająca napoje w powyższych opakowaniach będzie zobowiązana do pobierania od konsumenta dodatkowej opłaty. Dla puszek i butelek PET wyniesie ona 0,50 zł, a dla butelek szklanych – 1,00 zł.
Nie wszystkie apteki będą natomiast musiały odbierać puste opakowania od konsumentów. Ten obowiązek dotyczył będzie wyłącznie placówek, których łączna powierzchnia wynosi ponad 200 m². Apteki o mniejszej powierzchni będą mogły zostać punktami odbioru jedynie dobrowolnie. Co istotne, apteki, które zdecydują się pełnić funkcję punktów odbioru, będą musiały przyjmować wszystkie opakowania po produktach objętych systemem kaucyjnym. Nie tylko te, zakupione w danej placówce, ale także, np. w sklepach spożywczych (w tym m.in. po piwie).
Każdy punkt handlowy, w tym apteki, będzie ponadto zobowiązany do prowadzenia ewidencji pobranych i zwróconych opłat dodatkowych (tzw. kaucji). Konieczne będzie także ciągłe monitorowanie, czy opakowania produktów objętych systemem posiadają stosowne oznakowanie. Apteki będą musiały również podpisać umowę z operatorem systemu kaucyjnego – to on będzie odpowiedzialny m.in. za odbiór pustych opakowań.
NRA: chcemy całkowitego wyłączenia aptek z systemu kaucyjnego
Naczelna Rada Aptekarska poinformowała naszą redakcję, iż prowadzi działania mające na celu całkowite wyłączenie aptek z systemu kaucyjnego.
– (…) nie tylko ze względu na asortyment, ale również z uwagi na specyfikę i misję działania aptek jako podmiotów. W tym celu prowadzimy rozmowy dotyczące nowelizacji ustawy i rozważamy dalsze wystąpienia legislacyjne, a także działania informacyjne skierowane do farmaceutów i interesariuszy systemu ochrony zdrowia – podkreślają przedstawiciele Izby.
Jednocześnie NRA zaznacza, iż w trakcie procesu legislacyjnego aktywnie uczestniczyła w działaniach zmierzających do wyrażenia stanowiska środowiska aptekarskiego.
– Na każdym etapie procedowania ustawy prowadziliśmy rozmowy z urzędami odpowiedzialnymi za wdrażanie tych regulacji, a także pozostawaliśmy w kontakcie z organizacjami reprezentującymi przedsiębiorców. Ich uwagi – podobnie jak nasze – zostały w części uwzględnione – wskazuje Naczelna Rada Aptekarska.
Stanowczo obowiązkowi objęcia aptek systemem kaucyjnym sprzeciwił się także prezes NRA, dr Marek Tomków. Podczas posiedzenia sejmowej Podkomisji ds. Gospodarki Odpadami zwrócił uwagę na zagrożenia dla bezpieczeństwa pacjentów oraz niezgodność takiego rozwiązania z przepisami prawa farmaceutycznego. Podkreślił, iż apteki to placówki ochrony zdrowia, a nie miejsca przeznaczone do zbiórki opakowań po napojach. Jednocześnie zaapelował o całkowite wyłączenie aptek z tego systemu.
Szansa na wprowadzenie nowej usługi aptecznej?
Kiedy większość środowiska farmaceutycznego wyraża sprzeciw wobec objęcia aptek systemem kaucyjnym, dr Piotr Merks zauważa, iż planowane zmiany mogą stać się impulsem do uruchomienia nowej usługi aptecznej – zbiórki i zarządzania odpadami medycznymi. Wskazuje, iż apteki, wzorem wielu krajów, mogłyby pełnić istotną rolę w odbiorze przeterminowanych leków i opakowań, przyczyniając się do ochrony środowiska i zdrowia publicznego. Taka usługa nie tylko wspierałaby gospodarkę o obiegu zamkniętym, ale mogłaby również generować nowe miejsca pracy i poprawić efektywność systemu opieki farmaceutycznej. Merks podkreśla, iż to szansa, której nie warto zmarnować.
– W obliczu kryzysu środowiskowego i zmieniających się regulacji prawnych (w tym trwających prac w Sejmie nad systemem opakowań zwrotnych), pojawia się realna szansa, by uruchomić nową usługę apteczną – zbiórkę i zarządzanie odpadami medycznymi – proponuje na swoim profilu na Facebooku dr Piotr Merks.
Farmaceuci piszą do Minister Klimatu i Środowiska
Na stronie petycjeonline.com w ostatnim czasie opublikowano apel dotyczący wyłączenia aptek z obowiązku uczestnictwa w systemie kaucyjnym. Petycję stworzyła farmaceutka Marta Hoszman-Kulisz, która zwraca uwagę, iż włączenie aptek do tego systemu spotyka się z wyraźnym sprzeciwem środowiska zawodowego farmaceutów.
Autorka petycji zaznacza, iż apteki nie funkcjonują jak typowe sklepy detaliczne – to miejsca zaufania publicznego, odwiedzane przez osoby w różnym stanie zdrowia, często osłabione lub z obniżoną odpornością. Łączenie działalności prozdrowotnej z logistyką związaną z gospodarką odpadami opakowaniowymi uważa za niewłaściwe i szkodliwe.
– W związku z powyższym apeluję o całkowite wyłączenie ogólnodostępnych aptek z obowiązku uczestnictwa w systemie kaucyjnym – niezależnie od ich wielkości czy oferowanego asortymentu – oraz o odstąpienie od planów obejmowania systemem butelek i opakowań po lekach, suplementach diety i wyrobach medycznych – podkreśla farmaceutka.
Petycję można podpisać pod linkiem:
https://www.petycjeonline.com/petycja_w_sprawie_wyczenia_aptek_z_obowizku_udziau_w_systemie_kaucyjnym
©MGR.FARM
