Naukowcy z ADA Forsyth Institute odkryli przeciwciała, które mogą odegrać kluczową rolę w diagnostyce chorób ogólnoustrojowych powiązanych z paradontozą. Opracowane narzędzie może w przyszłości pomóc nie tylko w wykrywaniu np. cukrzycy czy choroby Alzheimera, ale również w opracowaniu nowych metod leczenia samej choroby przyzębia.
Paradontoza to choroba, której skutki wykraczają daleko poza jamę ustną. Coraz więcej badań przedstawia jej związek z poważnymi schorzeniami ogólnoustrojowymi, takimi jak choroba Alzheimera, choroby sercowo-naczyniowe czy cukrzyca. Infekcje mające swoje źródło w tkankach przyzębia mogą wywoływać reakcje immunologiczne w całym organizmie, prowadząc do rozwoju groźnych schorzeń.
W odpowiedzi na te zagrożenia naukowcy z instytutu badawczego ADA Forsyth Institute wykonali pierwszy krok w kierunku opracowania nowej strategii diagnostycznej dla paradontozy i powiązanych z nią chorób ogólnoustrojowych. Choć konieczne są dalsze badania oraz testy kliniczne, odkrycie to może również przyczynić się do stworzenia terapii ukierunkowanych na zwalczanie paradontozy u jej źródła.
Przełom w badaniach nad Porphyromonas gingivalis
Zespół badawczy – dr Manda Yu, dr Hyunyoung Kim oraz doktorantka Christina Rothenberger, pod kierownictwem prof. Mary Ellen Davey – opublikował wyniki swoich badań w czasopiśmie „American Society for Microbiology”. Naukowcom udało się zidentyfikować mechanizm unikania odpowiedzi immunologicznej przez bakterię Porphyromonas gingivalis. Bakteria ta – obecna przede wszystkim w kieszonkach dziąsłowych i na powierzchni płytki nazębnej – jest głównym czynnikiem wywołującym zapalenie przyzębia
Badacze odkryli przeciwciała klasy IgM, które rozpoznają cząsteczki uwalniane przez P. gingivalis – tzw. pęcherzyki błony zewnętrznej (OMV). OMV są nanocząstkami zawierającymi składniki błony zewnętrznej, takie jak lipidy, białka, lipopolisacharydy (LPS) oraz produkty metabolizmu bakterii, toksyny, antygeny, czynniki wirulencji i materiał genetyczny (DNA, RNA). W zaawansowanej postaci paradontozy mogą przedostawać się do krwiobiegu i trafiać do odległych organów. Tam uwalniają enzymy zwane gingipainami, które rozkładają białka gospodarza i pomagają bakteriom unikać układu odpornościowego. Obecność gingipainów w mózgu łączona jest z występowaniem choroby Alzheimera.
Nowy kierunek w diagnostyce i terapii
Przeciwciała IgM zidentyfikowane przez naukowców wiążą się z cukrami obecnymi na powierzchni cząsteczek OMV – strukturami charakterystycznymi wyłącznie dla P. gingivalis, których ludzkie komórki nie są w stanie produkować. Dzięki temu możliwe jest śledzenie wędrówki tych cząsteczek po organizmie i potencjalna diagnoza chorób wywoływanych przez bakterie z płytki nazębnej.
– Rozpoczęliśmy ten projekt na początku 2024 r. i już teraz mamy solidne podstawy do dalszych prac nad metodami diagnostyki czynników zjadliwości związanych z bakteriami wywołującymi paradontozę – powiedziała cytowana w komunikacie dr Manda Yu, współautorka badania.
Naukowcy twierdzą, iż w przyszłości możliwe będzie opracowanie terapii, która pobudzałaby organizm do produkcji specyficznych przeciwciał przeciwko OMV pochodzącym od P. gingivalis. Choć do realizacji tego celu jeszcze daleka droga, badacze z ADA Forsyth Institute deklarują, iż będą kontynuować prace nad diagnostyką i leczeniem chorób przyzębia oraz ich ogólnoustrojowych konsekwencji.
ADA Forsyth Institute to czołowy amerykański instytut badawczy finansowany przez National Institutes of Health, który od ponad 100 lat prowadzi prace naukowe związane ze zdrowiem jamy ustnej. W ostatnich latach badania ADA Forsyth Institute są skupione na powiązaniach między zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem ogólnym.
– Na pacjenta warto spojrzeć jako na całokształt, nie tylko na jego zęby. Istotna jest kooperacja z lekarzami ogólnymi. Nie wszyscy lekarze mają świadomość, jak istotny wpływ mają choroby ogólne na zęby, a także odwrotnie – jak istotny wpływ mają zęby na choroby ogólne. Często nie widzimy tego, by kierowali pacjentów do stomatologa w ramach leczenia – mówi o wyzwaniach w opiece stomatologicznej nad pacjentami obciążonymi chorobami ogólnoustrojowymi dr n. med. Anna Sokołowska, adiunkt w Zakładzie Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej i Przyzębia Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Źródło: https://forsyth.org/
https://journals.asm.org/doi/10.1128/msphere.00907-24
