NFZ opublikował analizę efektów refundowania robotowych zabiegów prostatektomii

Co roku 24 tysiące Polaków otrzymuje diagnozę raka prostaty. Wykonywanie zabiegów robotem wykazuje nieco lepsze efekty niż laparoskopia i dużo lepsze niż zabiegi otwarte, ale zdaniem NFZ w odniesieniu do laparoskopii są one nie na tyle duże, aby usprawiedliwiały tak dużą różnicę wycen tych zabiegów, jaka obowiązywała jeszcze do ubiegłego tygodnia. Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował raport, analizujące epidemiologię i leczenie zabiegowe raka prostaty, ze szczególnym uwzględnieniem zabiegów wykonywanych w asyście robota. Raport jest dostępny na portalu Zdrowe Dane.

Analizy NFZ wskazują na gwałtownie rosnącą liczbę zabiegów radykalnej prostatektomii, począwszy od 2021 roku. Po raz pierwszy analitycy funduszu zastosowali metody statystyczne, które pozwoliły oszacować zachorowalność na ten rodzaj nowotworu. Epidemiologia raka prostaty w Polsce na tle innych dużych państw europejskich wskazuje, iż przez cały czas jednak wykrywamy mniej zachorowań i leczymy mniejszą liczbę pacjentów. Według analizy NFZ w 2022 roku liczba zachowań w Polsce wyniosła ok. 134 przypadki na 100 tys. mężczyzn. A w tym samym roku w Szwecji odnotowano 229 przypadków, w Belgii było ponad 181 przypadków, we Francji ponad 180, w Wielkiej Brytanii – ponad 163 przypadki, Niemczech – ponad 157, w Hiszpanii – ponad 143, w Holandii – ponad 139 a we Włoszech około 130.

Jak powiedział Filip Nowak, prezes NFZ, jest on entuzjastą wprowadzania nowych technologii do szpitali, ale należy to robić rozsądnie, przy zachowaniu proporcji i ewaluować efekty. Michał Dzięgielewski, doradca prezesa NFZ, zadeklarował w czasie prezentacji raportu, iż każdy szpital wykonujący dzięki robotów zabiegi, które nie mają osobnej wyceny (czyli inne niż nowotwory prostaty, jelita grubego i błony śluzowej macicy) otrzyma refundację tej operacji według wyceny obowiązującej inne metody zabiegowe (laparoskopię i zabiegi otwarte). NFZ apeluje także do placówek, aby w rozliczeniach do każdego zabiegu robotowego dodawały kod 00.98, wskazujący na skorzystanie z robota. Niezależnie od tego, iż zabiegi (np. torakochirurgia, kardiochirurgia, operacje pęcherza czy nerek) nie są osobno wymienione w koszyku świadczeń gwarantowanych, będą sfinansowane, a dzięki oznaczeniu kodem NFZ zyska lepszą wiedzę na temat jakości i skuteczości robotów chirurgicznych.

Dyrektor Filip Urbański, szef departamentu analiz NFZ powiedział iż fundusz zaczął publikować na swoim portalu nie tylko analizy robotowych zabiegów prostatektomii, raka jelita i trzonu, ale także innych operacji – nerek, pęcherza, wątroby, trzustki i płuca. A w publikowanych już wcześniej raportach zostanie też poszerzony zakres danych oraz możliwości sporządzania zestawień porównawczych.

W swoim raporcie NFZ przeanalizował ponad 31 tysięcy zabiegów prostatektomii radykalnej wykonanych w okresie od października 2022 r. do marca 2025 r. trzema metodami: operacji otwartej (10 proc.), zabiegu laparoskopowego (28 proc.) i chirurgii robotowej (62 proc.). Zaznaczono, iż nie odnotowano różnic pomiędzy operacjami laparoskopowymi i robotowymi w przypadku zakażeń pooperacyjnych czy zgonu pacjenta w ciągu 30 dni od zabiegu. Różnice w prawdopodobieństwie rehospitalizacji zabiegowej, rehospitalizacji ogółem i przetoczenia krwi podczas hospitalizacji widać za każdym razem na korzyść metody robotowej, ale różnice nie są duże:

• nietrzymanie moczu: 56 proc. laparoskopii vs. 45 proc. po zabiegu robotem
• przetoczenie krwi: 3,9 proc. po laparoskopii vs. 2,4 proc. po zabiegu robotem
• rehospitalizacja w ciągu 180 dni: 8,2 proc. po laparoskopii vs. 6,7 proc. po zabiegu robotem
• reoperacja w ciągu 180 dni: 4,4 proc. po laparoskopii vs. 3,6 proc. po zabiegu robotem

Analizy NFZ zaniżają jednak różnice pomiędzy zabiegiem robotowym (RARP) a laparoskopowym (LARP), ponieważ fundusz nie ma pełnej wiedzy co do metody wykonania zabiegu. Spośród analizowanych operacji, co najmniej 3 tysiące zabiegów było wykonanych przy pomocy robotów ale rozliczonych jako laparoskopowe lub otwarte. W samym 2024 roku takich przypadków było ponad 1900. Tak więc różnice efektów laparoskopii i robotyki są w rzeczywistości są nieco większe, ale tak czy inaczej nie można ich uznać na przełomowe.

Analizy NFZ wskazują na nieco krótszy czas hospitalizacji związany z zabiegiem robotowym, ale pomiędzy szpitalami w tej kwestii występują tak znaczące różnice – zarówno co do hospitalizacji przez operacją jak i po operacji – iż należy je bardziej przypisać organizacji pracy szpitala a nie zastosowaniu tej czy innej techniki zabiegowej.

Analiza wykazała, iż w w okresie 2019-2023 roku znacząco wzrosła liczba pacjentów, u których wykonano zabieg chirurgiczny (z 7854 w 2019 roku do 11736). W tym samym czasie wzrosła jednak również liczba pacjentów leczonych w pierwszym kroku radioterapią ( z 5096 do 5681 w 2023), aczkolwiek fundusz nie wyodrębnił na razie tutaj radioterapii radykalnej (zwłaszcza brachyterapii). W okresie 2015 – 2021 poprawiła się w Polsce przeżywalność 3-letnia i 5-letnia. W 2015 roku standaryzowana trzyletnia OS wynosiła 84,69 proc. natomiast w 2021 roku wyniosła 86,44 proc.

Raport NFZ jest dostępny na portalu Zdrowe Dane.