Minister Zdrowia potwierdza obawy rodziców. Donosowa szczepionka przeciwko grypie Fluenz Tetra została „stale wstrzymana w obrocie” na terytorium Polski już od stycznia 2024 roku. Decyzję podjęła firma farmaceutyczna AstraZeneca AB, a rząd nie ma narzędzi, by to zmienić.
Biznesowa decyzja blokuje szczepienia dzieci
Odpowiedź ministerstwa na interpelację posłanki Pauliny Matysiak ujawnia bezradność władz wobec decyzji koncernów farmaceutycznych. Jak wyjaśnia resort, zgodnie z obowiązującym prawem organ nie produkuje, nie dystrybuuje ani nie zamawia produktów leczniczych. Rynek farmaceutyczny pozostaje komercyjny, a decyzje o ilości dostarczanych preparatów „zależą w głównej mierze od przedsiębiorców i są ich decyzjami biznesowymi”.
To oznacza, iż tysiące polskich dzieci zostały pozbawione dostępu do najbardziej przyjaznej formy szczepienia przeciwko grypie. Szczepionki donosowe, aplikowane przez nos, eliminują stres związany ze strzykawką i znacznie zwiększają gotowość rodziców do zaszczepienia najmłodszych.
System monitorowania nie pomaga w kryzysie
Minister Zdrowia chce się z problemem mierzyć dzięki skomplikowanych systemów monitorowania. Resort dysponuje Zintegrowanym Systemem Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi (ZSMOPL), który zbiera codzienne raporty od hurtowni i aptek. Wykorzystuje także Moduł Eksploracji Rynku Leków (MERL) do śledzenia braków i niezrealizowanych recept.
Wszystkie te narzędzia mogą co najwyżej potwierdzić to, co już wiedzą rodzice: szczepionek donosowych po prostu nie ma. Monitoring nie zastąpi jednak rzeczywistych dostaw preparatów.
Alternatywy są, ale mniej wygodne
W sezonie grypowym 2025/2026 polscy pacjenci muszą zadowolić się tradycyjnymi szczepionkami podawanymi dożylnie. Ministerstwo potwierdza dostawy dwóch preparatów: VaxigripTetra i Efluelda Tetra od Sanofi Pasteur (planowane na sierpień i wrzesień) oraz Influvac Tetra od Viatris Healthcare, który już trafił do około połowy aptek w kraju.
Wszystkie te szczepionki wymagają jednak wstrzyknięcia, co dla wielu dzieci oznacza traumatyczne doświadczenie. Rodzice często rezygnują ze szczepień, obawiając się reakcji najmłodszych na zabieg.
Refundacja działa, ale nie rozwiązuje problemu
Pozytywną stroną sytuacji pozostaje szeroka refundacja szczepień przeciwko grypie. Dzieci i młodzież do 18 lat, dorośli po 65 roku życia oraz kobiety w ciąży i połogu otrzymują szczepionki bezpłatnie. Osoby między 18 a 64 rokiem życia płacą tylko połowę ceny, a seniorzy po 60 roku życia mogą skorzystać z wysokodawkowej szczepionki Efluelda Tetra.
System refundacji pokazuje, iż władze dostrzegają wagę szczepień przeciwko grypie. Brak szczepionek donosowych pozostaje jednak istotną luką w profilaktyce, szczególnie dla najmłodszych pacjentów.
Nowe uprawnienia farmaceutów jako nadzieja
Ministerstwo wprowadza zmiany mające zwiększyć dostępność szczepień. Od lutego 2025 roku farmaceuci mogą wystawiać recepty na szczepienia zalecane i wykonywać je w aptekach. Pielęgniarki i położne otrzymały prawo do badań kwalifikacyjnych dzieci powyżej 9 lat przed szczepieniem.
Te rozwiązania mogą częściowo zrekompensować brak szczepionek donosowych, ułatwiając dostęp do szczepień tradycyjnych. Nie rozwiążą jednak podstawowego problemu: wielu rodziców przez cały czas będzie unikać szczepienia dzieci z obawy przed strzykawką.
Import z zagranicy jako ostateczność
W skrajnych przypadkach Minister Zdrowia może wydać zgodę na sprowadzenie niedostępnych leków z zagranicy w trybie importu docelowego. Procedura ta wymaga jednak decyzji lekarza prowadzącego i jest przeznaczona raczej dla indywidualnych przypadków niż masowych szczepień.
Rodzice zainteresowani szczepieniem donosowym mogą więc spróbować tego rozwiązania, choć będzie ono kosztowne i czasochłonne. Szczegóły procedury dostępne są na stronie ministerstwa.
