W świetle obecnych przepisów lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka i położna z toczącym się postępowaniem karnym nie mogą uzyskać prawa wykonywania zawodu. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich narusza to zasadę domniemania niewinności. Resort planuje zmiany legislacyjne – oceny indywidualnych przypadków dokonają samorządy zawodowe.
Zasady uzyskania prawa wykonywania zawodu reguluje kilka ustaw: o zawodach lekarza i lekarza dentysty, o zawodach pielęgniarki i położnej, o izbach lekarskich, o samorządzie pielęgniarek i położnych. Rzecznik Praw Obywatelskich postuluje zainicjowanie prac legislacyjnych w celu zmiany tych aktów prawnych w kontekście toczącego się postępowania karnego – informuje prawo.pl.
Osoba, która ubiega się o prawo wykonywania zawodu (PWZ), składa oświadczenie o treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, iż nie byłem karany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz iż nie toczy się przeciwko mnie postępowanie karne w sprawie o umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, oraz iż nie zachodzą okoliczności, które zgodnie z Kodeksem etyki lekarskiej oraz innymi przepisami prawa, w rozumieniu wymogu określonego w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, mogłyby mieć wpływ na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty na terytorium RP”.
Przepisy naruszają zasadę Kodeksu postepowania karnego
RPO uważa, iż potencjalnie narusza to zasadę Kodeksu postępowania karnego, który stanowi, iż oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem, a także art. 42 ust. 3 Konstytucji RP – czytamy w serwisie Prawo.pl. Argumentuje, iż w rozumieniu art. 71 par. 1 k.p.k. od momentu przystąpienia do przesłuchania w charakterze podejrzanego albo wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów toczy się postępowanie przeciwko osobie. jeżeli osobą tą jest lekarz lub lekarz dentysta, który nie posiada prawa wykonywania zawodu, a chce o nie wystąpić, to pomimo braku przypisania sprawstwa czynu zabronionego i winy prawomocnym wyrokiem sądu zostaje on ukarany przez brak możliwości uzyskania prawa wykonywana zawodu.
RPO proponuje, aby wymienione ustawy umożliwiały weryfikację w postępowaniu dwuinstancyjnym. Sąd lekarski albo sąd pielęgniarek i położnych weryfikowałby, czy toczące się postępowanie w fazie in personam jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia, iż dowody wskazują z dużym prawdopodobieństwem, iż dana osoba popełniła czyn zabroniony, którego rodzaj wskazuje, iż wykonywanie zawodu zagraża bezpieczeństwu pacjentów lub grozi popełnieniem kolejnego czynu zabronionego lub przewinienia zawodowego – co uzasadnia wydanie postanowienia o tymczasowym zawieszeniu postępowania uzyskania prawa wykonywania zawodu przez taką osobę.
MZ proponuje wprowadzenie rozszerzonego oświadczenia
Urszula Demkow, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, przekazała, iż minister zdrowia po gruntownej analizie regulacji podziela wyrażone w piśmie Rzecznika Praw Obywatelskich spostrzeżenia. MZ proponuje, aby w ramach potencjalnej modyfikacji przepisów zastanowić się np. nad wprowadzeniem rozszerzonego oświadczenia, zgodnie z którym dany kandydat składa de facto dwa oświadczenia: jedno o braku prawomocnych skazań za umyślne przestępstwa lub umyślne przestępstwa skarbowe, zaś drugie o toczącym się postępowaniu karnym – informuje dalej Prawo.pl. Dodatkową gwarancją w omawianym zakresie mogłoby być obwarowanie składania ww. oświadczeń rygorem odpowiedzialności karnej za podawanie fałszywych informacji.
Gdy przeciwko danej osobie toczy się postępowanie (ale jeszcze nie jest zakończone), adekwatny organ samorządu zawodowego mógłby oceniać ciężar zarzutów i ich wpływ na kwestie bezpieczeństwa pacjenta. Gdyby ocena skutkowała odmową wpisu/przyznania prawa wykonywania zawodu, kandydatowi mogłoby np. przysługiwać odwołanie do Naczelnego Sądu Lekarskiego (gdy mowa o lekarzach i lekarzach dentystach). Bliźniacze rozwiązania można by zastosować w odniesieniu do pielęgniarek i położnych.
