Komisja zdrowia Parlamentu Europejskiego przyjęła tekst opinii w sprawie wieloletnich ram finansowych (MFF) Unii Europejskiej. Europosłowie mają natomiast rozbieżne opinie w sprawie zmian Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (IHR), które miałyby zacieśnić współpracę państw członkowskich w obliczu kryzysów zdrowotnych. przez cały czas brakuje wiążących przepisów odnośnie prawa do bycia zapomnianym, ponieważ komisja nie zdołała ustalić, po ilu latach od zakończenia leczenia prawo miałoby obowiązywać.
Komisja SANT w swojej opinii na temat wieloletnich ram finansowych podkreśliła znaczenie programu EU4Health i zaproponowała jego wzmocnienie w celu promocji transgranicznych usług zdrowotnych i wsparcia Europejskiego Planu Walki z Rakiem. Przewodniczący komisji Adam Jarubas mówił, iż dokument ten uwypukla konieczność wzmocnienia diagnostyki i leczenia chorób rzadkich oraz nowotworów dziecięcych, a także istotną rolę nowoczesnych terapii, medycyny personalizowanej i innowacji. W trakcie obrad komisji wskazywano też na konieczność cyfryzacji systemu opieki zdrowotnej, rozwijania profilaktyki zaburzeń psychicznych oraz zapewnienie równego dostępu do usług medycznych dla wszystkich obywateli Unii.
Europosłowie mają podzielone zdania w sprawie proponowanych poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (IHR) Światowej Organizacji Zdrowia. Zmiany mają być odpowiedzią na doświadczenia zdobyte podczas pandemii COVID-19 i potrzebę zwiększonej gotowości na wypadek kolejnych poważnych kryzysów zdrowotnych. “Pandemia zabiła miliony ludzi i jeżeli czegoś się z niej nie nauczymy, powtórzymy te same błędy” – powiedział Vytenis Andriukaitis europoseł z Litwy, były komisarz ds. zdrowia. Krytyczne głosy zarzucały tym poprawkom, iż oznaczałyby zbyt daleko idące kompetencje WHO, argumentując, iż „decyzje powinny zapadać na szczeblu krajowym, z uwzględnieniem demokratycznej odpowiedzialności rządów”. Wprawdzie IHR pozostają wiążące dla 196 państw członkowskich, ale WHO nie może narzucać państwom pewnych działań wbrew ich woli, a usprawnione regulacje mają głównie przyspieszyć przepływ informacji oraz wspólnie wypracowywać środki zapobiegawcze. Europosłowie krytykowali także fakt, iż władze WHO nie są wybieralne, a kierunki działań dyktują jej najwięksi darczyńcy. Czeski europoseł Ondřej Dostál wskazywał, iż każdy kraj z osobna powinien bezpośrednio ustalać zasady współpracy z WHO jako światową organizacją, nie za pośrednictwem UE.
Inicjatywa na rzecz Innowacji w Ochronie Zdrowia (Innovative Health Initiative) wspiera zaawansowane badania naukowe i rozwój nowych technologii medycznych w partnerstwie publiczno-prywatnym, o łącznym budżecie 2,4 mld euro. Unia Europejska zapewnia 1,2 mld za pośrednictwem programu Horizon Europe, zaś co najmniej 1 mld euro – to wkład partnerów przemysłowych w formie zasobów i prac badawczych. “Naszą rolą jest prowadzenie zaawansowanych projektów badawczych. Drugim celem jest przekształcenie tych innowacji w rzeczywiste korzyści dla pacjentów i społeczeństwa. Powinniśmy to zrobić w sposób wspierający europejską bazę przemysłową i konkurencyjność naszych branż opieki zdrowotnej” – powiedział dr Niklas Blomberg, dyrektor wykonawczy IHI. Do partnerstwa są zapraszane także organizacje filantropijne, takie jak Fundacja Billa i Melindy Gatesów oraz Wellcome Trust. Partnerzy wspierają projekty również poprzez tworzenie sieci współpracy i włączanie pacjentów oraz organizacji pozarządowych w poszczególne projekty.
“Jesteśmy częścią planu walki z rakiem. jeżeli spojrzymy na portfolio, około 200 mln euro, czyli prawie jedna piąta projektów, które do tej pory sfinansowaliśmy, dotyczy raka”- powiedział dyrektor IHI. Zrealizowane projekty dotyczyły poprawy bezpieczeństwa stosowania leków w czasie ciąży oraz choroby Alzheimera, w których „kluczowe jest uwzględnianie bezpieczeństwa i prywatności pacjentów, zwłaszcza gdy badania obejmują monitorowanie życia codziennego w domu”. Niklas Blomberg wspomniał także o projektach na rzecz zwalczania gruźlicy lekoopornej oraz udoskonalania sieci badań klinicznych w Europie, co jego zdaniem może w przyszłości podnieść konkurencyjność sektora medycznego w UE.
Matthias Schuppe odpowiedzialny za realizację europejskiego planu walki z rakiem w DG SANTE przedstawił wyniki niedawno opublikowanego raportu z jego realizacji. Zwrócił uwagę na ogromne wyzwanie ekonomiczne wiążące się z nowotworami, przypominając, iż „koszty dla gospodarki europejskiej sięgają 100 mld euro rocznie”. Wspomniał o dużych dysproporcjach między państwami członkowskimi w realizacji badań przesiewowych, zapewniając, iż Komisja kontynuuje finansowanie działań wspierających państwa członkowskie w tym zakresie. Do 2028 roku zostanie uruchomionych 100 kompleksowych centrów onkologicznych w całej Unii, a pierwsze z nich już w tym roku. o ile wszystko pójdzie zgodnie z planem, to UE prześcignie Stany Zjednoczone liczbą centrów onkologicznych – powiedział dyrektor Schuppe.
Prawo do bycia zapomnianym
Nadal brakuje wiążących przepisów w kwestii „prawa do bycia zapomnianym”, chroniącego ozdrowieńców onkologicznych np. przed dyskryminacją ze strony sektora finansowego i ubezpieczeniowego. „Komisja wspierała dialog interesariuszy, jednak nie uzgodniono, po ilu latach od zakończenia leczenia onkologicznego informacje o chorobie przestałyby być uwzględniane przez instytucje finansowe. Chociaż debaty były bardzo cenne, na pewnym etapie utknęły w punkcie spornym i wciąż oczekujemy na decyzję, czy dialog będzie kontynuowany. Przepisy dotyczące sektora finansowego wykraczają poza obszar kompetencji DG SANTE” – powiedział Matthias Schuppe.
W centrum uwagi europosłów są badania i rozwój terapii onkologicznych, wykorzystujące sztuczną inteligencję do usprawniania diagnostyki i analiz obrazowych. Inicjatywa EUCAIM (European Cancer Imaging Initiative) zakłada stworzenie unijnej platformy wymiany danych obrazowych, do której będą miały dostęp europejskie rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencją. Może to znacznie przyspieszyć rozpoznanie choroby, o ile lekarze zostaną przeszkoleni ze stosowania narzędzi cyfrowych. Zdaniem europosłów istotne jest wzmocnienie konkurencyjności innowacyjnych firm medycznych (w tym startupów) w Unii Europejskiej względem światowego sektora nowych terapii.
