Wsparcie funkcji poznawczych i lepsza odporność na stres to cele wielu osób – od studentów po seniorów. Jednym z kluczowych związków wspierających pracę mózgu jest fosfatydyloseryna, naturalny składnik błon komórkowych neuronów. Jej suplementacja może poprawić pamięć i koncentrację. Wyjaśniamy, jak działa i kiedy warto rozważyć jej stosowanie.
Czym jest fosfatydyloseryna?
Fosfatydyloseryna (PS) to organiczny związek chemiczny z grupy fosfolipidów, stanowiący istotny budulec błon komórkowych. Występuje szczególnie obficie w neuronach mózgu. Jej unikalna struktura – złożona z glicerolu, dwóch kwasów tłuszczowych, grupy fosforanowej i seryny – jest niezbędna do utrzymania prawidłowej struktury i funkcji komórek.
Jako jeden z kwaśnych fosfolipidów, fosfatydyloseryna moduluje aktywność licznych białek i enzymów, inicjując wewnątrzkomórkowe szlaki sygnałowe. Jest niezbędna do prawidłowej komunikacji między komórkami i procesów takich jak apoptoza (programowana śmierć komórki), co czyni ją fundamentem zdrowego układu nerwowego i sprawnego funkcjonowania mózgu.
Właściwości i działanie fosfatydyloseryny
Działanie fosfatydyloseryny koncentruje się na wsparciu układu nerwowego i funkcji poznawczych. Jako najważniejszy fosfolipid w błonach neuronów dba o ich integralność, płynność i regenerację. Usprawnia sygnalizację międzykomórkową, co przekłada się na poprawę pamięci, koncentracji i zdolności uczenia się.
Istotny jest również jej wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu. Fosfatydyloseryna reguluje między innymi poziom kortyzolu, znanego jako hormon stresu. Obniżając jego stężenie, pomaga łagodzić skutki napięcia nerwowego i wzmacnia zdolności adaptacyjne organizmu. Z tego względu cenią ją nie tylko osoby starsze i aktywne umysłowo, ale także sportowcy dążący do optymalizacji regeneracji.
Fosfatydyloseryna a pamięć
Związek między suplementacją fosfatydyloseryny a pamięcią jest jednym z najważniejszych obszarów jej działania. Wspiera ona funkcje kognitywne na kilku płaszczyznach. Po pierwsze, stymuluje produkcję i uwalnianie kluczowych neuroprzekaźników – takich jak acetylocholina, dopamina i noradrenalina – niezbędnych w procesach myślowych. Po drugie, usprawnia wykorzystanie glukozy przez mózg, dostarczając mu energii do intensywnej pracy.
Suplementacja fosfatydyloseryną może przynosić osobom starszym wymierne korzyści:
- poprawia pamięć krótko- i długoterminową,
- zwiększa zdolność koncentracji,
- poprawia płynność werbalną.
Fosfatydyloseryna wykazuje również potencjał neuroprotekcyjny. Może spowalniać akumulację beta-amyloidu w mózgu – białka powiązanego z rozwojem choroby Alzheimera. U pacjentów we wczesnych stadiach tej choroby może przyczyniać się do poprawy funkcji poznawczych oraz złagodzenia niektórych objawów demencji.
Więcej informacji o diecie na pamięć czy koncentrację znajdziesz w tym artykule.
Fosfatydyloseryna w redukcji stresu
Fosfatydyloseryna skutecznie ogranicza negatywne skutki długotrwałego stresu. Jej mechanizm działania opiera się na wpływie na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, która reguluje wydzielanie hormonów stresu. Suplementacja PS może obniżać poziom kortyzolu i hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) w odpowiedzi na stres fizyczny i psychiczny.
Właściwość ta jest szczególnie ceniona w środowisku sportowym. Intensywne treningi i zawody narażają sportowców na podwyższony poziom kortyzolu, co może prowadzić do katabolizmu mięśniowego i spowolnienia regeneracji. Regularne stosowanie fosfatydyloseryny pomaga jednak utrzymać równowagę hormonalną, co przekłada się na lepsze samopoczucie i wyższe osiągnięcia sportowe.
Naturalne źródła fosfatydyloseryny
Organizm ludzki potrafi samodzielnie syntetyzować fosfatydyloserynę, jednak z wiekiem jej produkcja może maleć. Dlatego warto zadbać o jej odpowiednią podaż w diecie. Główne naturalne źródła tego związku to:
- Produkty zwierzęce: podroby (wątroba wołowa i drobiowa, mózg), tłuste ryby (makrela, śledź) oraz żółtka jaj.
- Produkty roślinne: soja i biała fasola.
Wchłanialność fosfatydyloseryny z pożywienia jest jednak ograniczona. To dlatego w suplementach diety najczęściej wykorzystuje się jej wysoko skoncentrowane ekstrakty, pozyskiwane z lecytyny sojowej lub słonecznikowej.
Suplementacja fosfatydyloseryny
Fosfatydyloserynę w suplementacji stosuje się głównie w celu wsparcia funkcji mózgu, poprawy pamięci i koncentracji oraz redukcji stresu. Chętnie sięgają po nią studenci, pracownicy umysłowi, seniorzy i sportowcy. U osób aktywnych fizycznie może ona obniżyć poziom kortyzolu choćby o 30%, chroniąc tkanki przed rozpadem i przyspieszając regenerację. Suplementy te są uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.
Dawkowanie fosfatydyloseryny
Standardowe dawkowanie fosfatydyloseryny mieści się w przedziale 300–800 mg na dobę. zwykle zaleca się przyjmowanie jej w 2-3 podzielonych porcjach, na przykład 100 mg trzy razy dziennie, co pozwala utrzymać stabilny poziom substancji w organizmie.
W badaniach klinicznych stosowano różne dawki w zależności od celu:
- poprawy funkcji poznawczych u osób starszych: najczęściej 300 mg dziennie;
- redukcji stresu: do 400 mg dziennie w celu obniżenia poziomu kortyzolu;
- wsparcia u dzieci z ADHD: indywidualnie dobrana dawka, która w badaniach przyczyniła się do redukcji objawów, poprawy koncentracji i zmniejszenia impulsywności.
Przed rozpoczęciem suplementacji niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub specjalistą ds. żywienia.
Fosfatydyloseryna w kosmetykach
Choć fosfatydyloseryna jest znana głównie ze swojego wpływu na mózg, znajduje również zastosowanie w kosmetyce, gdzie jako składnik aktywny wspiera zdrowie i wygląd cery poprzez:
- wzmacnianie naturalnej bariery ochronnej skóry,
- zapobieganie utracie wody i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi,
- działanie przeciwzapalne i przeciwstarzeniowe,
- łagodzenie podrażnień,
- poprawę elastyczności i jędrności skóry,
- wspieranie procesów regeneracji komórek.
Czyni ją to cennym składnikiem produktów do pielęgnacji skóry dojrzałej, wrażliwej i wymagającej odnowy.
