Zaburzenia nastroju mogą mieć charakter sezonowy i pojawiać się cyklicznie w określonych porach roku. Problem dotyka wielu osób, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Jednak depresja sezonowa może również występować w cieplejszych miesiącach, pogarszając samopoczucie i jakość życia. Jak odróżnić depresję sezonową od innych postaci choroby? Poznaj metody terapeutyczne!
Czym jest depresja sezonowa?
Depresja sezonowa (Seasonal Affective Disorder – SAD) to forma zaburzeń afektywnych, której objawy pojawiają się regularnie w określonych porach roku. Najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym, jednak u niektórych pacjentów do wystąpienia objawów może dochodzić wiosną lub latem. Za główną przyczynę rozwoju zaburzenia w typowym czasie uznaje się niedobór światła słonecznego, który wpływa na zmniejszoną produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za regulację nastroju. Znaczenie mają również rodzinne skłonności do depresji, ogólne zniechęcenie, zmęczenie i senność, wynikające z zaburzenia rytmu dobowego oraz niedobór witaminy D. Znacznie trudniej wskazać potencjalne przyczyny depresji wiosennej. Mogą one wynikać z tzw. przesilenia, czyli zmian zachodzących w organizmie pod wpływem wydłużania się dnia, większego nasłonecznienia i stosunkowo wysokich dobowych amplitud temperatur. Dlatego przyjmuje się, iż ogólną przyczyną depresji sezonowej są trudności z dostosowaniem się do zmieniającej się długości dnia.
Objawy depresji sezonowej są typowe dla tego rodzaju zaburzeń. U pacjentów występuje obniżenie nastroju, przygnębienie, smutek, niezdolność do odczuwania przyjemności i trudności z podejmowaniem jakichkolwiek działań. Jednak w przypadku depresji sezonowej objawy mają charakter cykliczny. Dodatkowo w przypadku postaci jesienno-zimowej obserwuje się większą senność i wzmożony apetyt, podczas gdy w postaci wiosenno-letniej częściej występuje bezsenność, utrata apetytu, pobudzenie, lęk i niepokój.
W przypadku zauważenia niepokojących objawów, szczególnie jeżeli utrzymują się przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem. Niektóre serwisy medyczne, takie jak Receptomat.pl umożliwiają uzyskanie teleporady lekarskiej. W przypadku pacjentów przyjmujących już leki na zaburzenia nastroju, w razie potrzeby, istnieje również możliwość przedłużenia recepty.
Jak odróżnić depresję sezonową od innych postaci depresji?
Depresja sezonowa ma wiele wspólnych cech z innymi rodzajami depresji, istnieją jednak pewne charakterystyczne różnice. Najważniejszą cechą SAD jest cykliczność – objawy pojawiają się w określonych porach roku i mogą ustąpić samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Natomiast w klasycznej depresji zawsze wymagają specjalistycznego leczenia i mogą utrzymywać się przez cały rok, niezależnie od warunków atmosferycznych czy ilości światła dziennego. Należy jednak pamiętać, iż ustąpienie objawów depresji sezonowej nie jest jednoznoznaczne z wyleczeniem zaburzenia, co wynika z nawrotowego charakteru przypadłości.
Więcej informacji na temat depresji sezonowej można przeczytać na stronie przychodni online nowej generacji – Receptomat.
Metody leczenia depresji sezonowej
Wybór metody leczenia depresji sezonowej zależy od nasilenia objawów, częstotliwości nawrotów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. W wielu przypadkach stosuje się połączenie kilku terapii, aby zwiększyć skuteczność leczenia i pomóc pacjentowi lepiej kontrolować nawroty choroby.
Fototerapia
Fototerapia, znana również jako terapia światłem, jest jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia depresji sezonowej. Opiera się na regularnym naświetlaniu twarzy specjalną lampą o wysokiej intensywności światła, które ma na celu kompensację niedoboru naturalnego światła słonecznego w okresie jesienno-zimowym. Światło hamuje nadmierną produkcję melatoniny, która w okresie zimowym może prowadzić do uczucia senności i przewlekłego zmęczenia. Jednocześnie stymuluje syntezę serotoniny, co przyczynia się do poprawy samopoczucia i zmniejszenia objawów depresji.
Zazwyczaj terapia światłem przeprowadzana jest w godzinach porannych, ponieważ naświetlanie w późniejszych porach dnia może zaburzać naturalny rytm snu. Sesje realizowane są od 20 do 120 minut, w zależności od natężenia światła. Większość pacjentów odczuwa poprawę już po kilku dniach stosowania terapii.
Psychoterapia
Psychoterapia, np. poznawczo-behawioralna (CBT), jest niezwykle ważnym narzędziem w leczeniu depresji, również sezonowej. Pomaga zmieniać negatywne wzorce myślenia i wprowadzać zdrowsze nawyki w codziennym funkcjonowaniu. Poprzez analizę myśli i emocji pacjent uczy się identyfikować mechanizmy sprzyjające obniżonemu nastrojowi oraz strategie, które pomagają w radzeniu sobie z objawami.
Terapia poznawczo-behawioralna może być prowadzona w formie indywidualnych spotkań z terapeutą lub w ramach terapii grupowej.
Farmakoterapia
W niektórych przypadkach, pacjentom z depresją sezonową zaleca się stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Odpowiednia terapia powinna być zainicjowana przez psychiatrę. Jest wiele leków, które będą skutecznie leczyły depresję sezonową. Poza farmakoterapią można stosować prawidłową suplementację po wykonaniu odpowiednich badań laboratoryjnych oraz pod nadzorem lekarza.
Pacjenci, którzy potrzebują przedłużenia e-recepty na leki przeciwdepresyjne mogą skorzystać ze zdalnych konsultacji, oferowanych m.in. przez Receptomat.pl.
Jak na co dzień radzić sobie z depresją sezonową – domowe sposoby
Oprócz standardowych metod leczenia depresji sezonowej, takich jak fototerapia, psychoterapia czy farmakoterapia, pomocne może być wprowadzenie zmian w stylu życia. choćby niewielkie modyfikacje mogą wpłynąć na poprawę nastroju i samopoczucia. Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na:
- regularną aktywność fizyczna – ćwiczenia aerobowe wspierają wydzielanie endorfin i poprawiają nastrój,
- zdrową dieta – spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3, witaminy z grupy B i magnez wspomaga układ nerwowy,
- ekspozycję na światło dzienne – choćby krótka codzienna aktywność na świeżym powietrzu może poprawić samopoczucie,
- utrzymywanie regularnego rytmu snu – stabilizacja pór zasypiania i budzenia pomaga w regulacji cyklu dobowego,
- techniki relaksacyjne – medytacja, mindfulness i ćwiczenia oddechowe wspierają równowagę emocjonalną.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Chociaż depresja sezonowa często ustępuje samoistnie wraz ze zmianą pory roku, w niektórych przypadkach konieczna jest interwencja specjalisty. Wskazania do konsultacji lekarskiej obejmują:
- dokuczliwe objawy utrzymujące się dłużej niż dwa tygodnie,
- trudności w codziennym funkcjonowaniu,
- myśli rezygnacyjne lub objawy nasilające się mimo stosowania domowych sposobów radzenia sobie z obniżonym nastrojem.
Konsultacja lekarska może pomóc w odróżnieniu objawów i rozpoznaniu postaci zaburzenia oraz w doborze odpowiedniej metody leczenia.
