Nadmierne i nieuzasadnione przepisywanie antybiotyków przez dentystów to problem o globalnej skali – i jedno z głównych źródeł narastającej oporności bakterii na leki. Naukowcy z Wielkiej Brytanii i Indii połączyli siły, aby zmierzyć się z tym wyzwaniem, rozpoczynając wspólny projekt edukacyjno-badawczy. Na jego czele stoi Uniwersytet w Leeds, który wraz z indyjskim Bharath Institute of Higher Education and Research (BIHER) w Ćennaj prowadzi pilotażowy program angażujący lokalnych dentystów w walkę z nadużywaniem antybiotyków w stomatologii.
Prognozy są alarmujące – między 2025 a 2050 r. tylko w Azji Południowej oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) może doprowadzić do 11,8 mln zgonów. Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest nadmierne i nieuzasadnione przepisywanie antybiotyków przez dentystów.
Indyjski pilotaż, globalna szansa
Projekt badawczy prowadzony przez dr Aarthi Bhuvaraghan – doktorantkę Uniwersytetu w Leeds – zakładał współpracę z lokalnymi dentystami w Indiach. Uczestnicy otrzymali podręcznik oraz moduł edukacyjny CPD (ang. Continued Professional Development – jednostka instruktażowa, która ma za zadanie ułatwienie nauki i osiągnięcie określonego rezultatu), który miał na celu zwiększenie ich wiedzy na temat antybiotykooporności oraz zachęcenie do zmiany nawyków terapeutycznych.
– Pracując jako dentystka w Wielkiej Brytanii i Indiach zrozumiałam skalę problemu. Trudno obwiniać samych stomatologów, bo często nie są świadomi szkód, jakie powodują. Ale jestem przekonana, iż zmiana jest możliwa – mówi dr Bhuvaraghan.
Po wdrożeniu programu odnotowano znaczną poprawę wiedzy i gotowość do zmiany zachowań wśród dentystów. w tej chwili moduł CPD jest cyfryzowany i będzie bezpłatnie dostępny na stronie internetowej Indyjskiego Towarzystwa Stomatologicznego. To właśnie ta inicjatywa stała się podstawą rozprawy doktorskiej dr Bhuvaraghan.
– Dzięki współpracy z naszymi partnerami w Indiach mamy realny wpływ na kształtowanie globalnej polityki antybiotykowej w stomatologii – dodaje dr Vishal Aggarwal z Uniwersytetu w Leeds, opiekun naukowy projektu.
Od świadomości do systemowej zmiany
Prof. Swamikannu Bhuminathan – rektor BIHER – podkreśla, jak często zagrożenia wynikające z AMR są lekceważone, a rola dentystów w ich ograniczaniu – niedoceniana. – Badania dr Bhuvaraghan pokazują, jak powszechne jest nadużywanie antybiotyków w Indiach i jak bardzo brakuje krajowych i lokalnych wytycznych. Jej praca nie tylko zwiększyła świadomość środowiska, ale też wpłynęła na poprawę praktyki klinicznej oraz bezpieczeństwa pacjentów – mówi prof. Bhuminathan.
Władze uczelni pracują w tej chwili nad włączeniem zasad racjonalnej gospodarki antybiotykowej (ang. antimicrobial stewardship) do programu nauczania na kierunku lekarsko-dentystycznym. Zespół naukowy z Leeds – w skład którego wchodzą także prof. John Walley i dr Rebecca King z Nuffield Centre for International Health and Development – planuje rozszerzenie programu edukacyjnego na inne regiony Indii oraz pozyskanie środków na jego skalowanie.
W lutym 2025 r. Uniwersytet w Leeds wspólnie z indyjską uczelnią Sri Balaji Vidyapeeth (SBV) zorganizował konferencją naukową, w której wzięli udział eksperci, naukowcy i przedstawiciele sektora ochrony zdrowia z całego świata. Wspólnie dyskutowali oni nad nowymi strategiami walki z zagrożeniami zdrowotnymi XXI w. – w tym z antybiotykoopornością.
– Nasi badacze, we współpracy z partnerami z Indii, pokazują, jak innowacja i zaangażowanie mogą zmienić podejście do walki z opornością na antybiotyki. Międzynarodowa kooperacja jest kluczowa dla zrozumienia i poprawy funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej na całym świecie – podsumowuje prof. Shearer West, rektorka Uniwersytetu w Leeds.
Polska jest w pierwszej dziesiątce państw europejskich, w których przyjmuje się najwięcej antybiotyków. Często są one zalecane niewłaściwie i zamiast pomagać, szkodzą. Szacuje się, iż co roku z powodu oporności bakterii na antybiotyki w Europie umiera kilka tysięcy mieszkańców.
Źródło: https://www.leeds.ac.uk
