Chociaż COVID-19 nie stanowi już takiego zagrożenia jak w czasie pandemii, wirus SARS-CoV-2 pozostaje, ewoluuje, cyrkuluje i wywołuje zakażenia, które dla wybranych grup wiążą się z ryzykiem cięższego przebiegu – dlatego specjaliści z Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych przygotowali najnowsze, zaktualizowane zalecenia postępowania klinicznego na 2025 r.
Rekomendacje te odzwierciedlają aktualny obraz kliniczny choroby, zmienioną skuteczność dotychczasowych terapii i rozwój wiedzy o wirusie. Konsensus osiągnięto metodą delficką, po trzech rundach eksperckich.
Nowa klasyfikacja faz choroby
Jedną z istotnych zmian w wytycznych na rok 2025 jest zmiana nazewnictwa i podziału na stadia kliniczne. Nowe podejście lepiej odzwierciedla obecne realia praktyki lekarskiej i ułatwia podejmowanie decyzji terapeutycznych.
Wyróżniono cztery stadia:
- pierwsze – łagodne, bez zapalenia płuc, często bezobjawowe,
- drugie – umiarkowane, z możliwym śródmiąższowym zapaleniem płuc,
- trzecie – ciężkie, z uszkodzeniami wielonarządowymi i burzą cytokinową,
- czwarte – krytyczne, z zespołem ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) i niewydolnością wielonarządową.
Podział ten pozwala precyzyjniej dobrać zarówno leczenie przeciwwirusowe, jak i wspomagające (na przykład tlenoterapia, sterydoterapia czy leczenie immunomodulujące).
Nowe rekomendacje terapeutyczne
Aktualne wytyczne ograniczają stosowanie wielu wcześniej zalecanych leków. W szczególności zrezygnowano z terapii przeciwciałami monoklonalnymi, które utraciły skuteczność wobec krążących subwariantów. Również anakinra nie znajduje już miejsca w schematach terapeutycznych.
Leczenie przeciwwirusowe w stadiach pierwszym i drugim (przed hospitalizacją lub we wczesnej fazie) powinno być wdrożone jak najszybciej – nie później niż w ciągu pięciu dni od momentu pojawienia się objawów.
Zalecane leki to:
- molnupirawir,
- nirmatrelwir z rytonawirem,
- remdesiwir (w przypadku możliwości leczenia dożylnego).
W późniejszych stadiach, szczególnie przy burzy cytokinowej, wskazane są:
- tocilizumab (anty-IL-6),
- baricytynib (inhibitor kinazy JAK),
- deksametazon, w ściśle określonych dawkach.
Nowe spojrzenie na diagnostykę
Zmienność subwariantów omikronu oraz zjawisko odporności hybrydowej (szczepienia + przebyte zakażenia) wpływa na skuteczność testów diagnostycznych, dlatego:
- testy antygenowe są zalecane głównie w ciągu pierwszych czterech dni od wystąpienia objawów,
- testy molekularne (PCR) przez cały czas cechuje najwyższa czułość,
- testy serologiczne nie mają praktycznego zastosowania klinicznego, z wyjątkiem oceny odpowiedzi immunologicznej u osób z immunosupresją.
Profilaktyka i szczepienia
Choć COVID-19 dziś rzadziej prowadzi do ciężkiego przebiegu, szczepienia przez cały czas pozostają kluczowym elementem profilaktyki – szczególnie w grupach ryzyka (osoby 60+, pacjenci z chorobami przewlekłymi, kobiety w ciąży, osoby z immunosupresją).
Rekomendacje na rok 2025 zawierają wytyczne dotyczące:
- liczby i terminów dawek przypominających,
- szczepień u dzieci,
- zaleceń dla ozdrowieńców i pacjentów z niedoborami odporności.
Uwzględnienie specyfiki dzieci i osób z immunosupresją
Nowością w rekomendacjach jest wyraźniejsze rozdzielenie zaleceń dla dzieci oraz pacjentów z obniżoną odpornością. Dzieci rzadziej doświadczają ciężkich powikłań COVID-19, jednak należy uważnie obserwować ich przebieg kliniczny. U pacjentów z immunosupresją zaleca się wydłużony czas terapii przeciwwirusowej (do 10 dni) oraz indywidualizację podejścia diagnostycznego i profilaktycznego.
Podsumowanie
Nowe rekomendacje PTEiLChZ na 2025 r. są odpowiedzią na ewolucję klinicznego obrazu COVID-19 i zmieniający się profil patogenu. Choć pandemia formalnie się zakończyła, wirus SARS-CoV-2 wciąż pozostaje w obiegu, a medycyna musi pozostać elastyczna wobec jego zmienności.
Wytyczne podkreślają znaczenie:
- wczesnej identyfikacji grup ryzyka,
- szybkiego wdrażania skutecznej terapii,
- indywidualizacji postępowania,
- kontynuowania szczepień jako podstawy profilaktyki.
W obliczu możliwego pojawienia się kolejnych fal zakażeń lub nowych wariantów koronawirusów, dokument ten pozostaje ważnym narzędziem dla lekarzy w codziennej praktyce.
Przeczytaj także: „COVID-19 – czas nietrafionych decyzji” i „Będzie więcej zakażeń nowym subwariantem SARS-CoV-2?”.
