Liczba chorych z rozpoznaniem raka przewodu pokarmowego, najczęściej raka jelita grubego, odbytnicy oraz żołądka, stale się zwiększa. Chorzy mają jednak zapewniony dostęp do coraz nowocześniejszych terapii i opieki koordynowanej, a wysokość środków finansowych przeznaczonych na świadczenia udzielone w związku z leczeniem tych nowotworów podwoiła się w ostatnich latach – przeznaczamy na nią rocznie 3 miliardy.
Podkomisja stała do spraw onkologii zajęła się 8 maja rozpatrzeniem informacji na temat systemu opieki nad pacjentami z nowotworami przewodu pokarmowego. Tomasz Kuleta, naczelnik Wydziału Świadczeń Gwarantowanych Departamentu Lecznictwa, przekazał ogólne informacje dotyczące systemu opieki nad pacjentami z nowotworami układu pokarmowego.
Przypomniał, iż liczba nowych cząsteczkowskazań wprowadzanych w związku z chorobami onkologicznymi systematycznie rośnie. W roku 2022 na 115 innowacyjnych terapii 40 dotyczy onkologii, w roku 2023 wsród 145 innowacyjnych terapii znalazło się 75 terapii onkologicznych. Cztery obwieszczenia w roku 2024 to kolejne 135 nowych cząsteczkowskazań, w tym 36 onkologicznych. Dwa pierwsze obwieszczenia 2025 roku to 60 nowych cząsteczkowskazań, w których 23 wskazania dotyczą obszaru onkologii.
– W latach 2021–2025 refundacją objęto prawie 20 nowych cząsteczkowskazań w przypadku programów lekowych dotyczących nowotworów przewodu pokarmowego. W celu poszerzenia dostępności terapii refundowanych minister zdrowia wydał z urzędu decyzje zmieniające kategorie dostępności refundacyjnej leków stosowanych w ramach programów lekowych do leków stosowanych w ramach chemioterapii – powiedział naczelnik.
Wzrost wydatków o 63 proc. na przestrzeni dwóch lat
Tomasz Kuleta podkreślił również stały wzrost środków przeznaczanych na programy lekowe w terapiach nowotworów przewodu pokarmowego. – W 2022 roku wartość rozliczona uwzględniająca wydatki na leki i świadczenia wyniosła około 318 milionów złotych. W 2024 roku to już były 503 miliony złotych. Wzrost wydatkowania wynosi 63 proc. tylko na przestrzeni około 2 lat.
Naczelnik wskazał też, iż liczba wydanych kart DiLO w związku z rozpoznaniem lub podejrzeniem nowotworów przewodu pokarmowego systematycznie rośnie. W 2021 roku było to 22 165 wydanych kart, w 2024 rokuu już 25 360 kart. Przy czym w 2024 roku najczęściej rozpoznawano lub podejrzewano raka jelita grubego, odbytnicy oraz żołądka.
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na świadczenia udzielone w związku z rozpoznaniem raka przewodu pokarmowego systematycznie rośnie: w 2021 było to 1,5 miliarda, a w roku 2024 już 3 miliardy.
Kompleksowa opieka onkologiczna nad pacjentem z nowotworem jelita grubego
Prelegent przybliżył też informacje dotyczące kompleksowej opieki onkologicznej nad pacjentem z nowotworem jelita grubego. – Zajmują się nią specjalistyczne placówki. Model kompleksowej opieki zakłada, że centra kompetencji zapewniają przede wszystkim infrastrukturę i potencjał wykonawczy do realizacji niezbędnych świadczeń w zakresie diagnostyki i leczenia nowotworu jelita grubego, jak również wsparcie w zakresie uzyskania świadczeń opieki hospicyjnej, możliwość wykonywania wszystkich koniecznych badań diagnostycznych, koordynację procesu diagnostycznego i terapeutycznego. Ośrodek taki wyznacza koordynatora organizacyjnego, który nadzoruje cały plan diagnostyki i leczenia danego pacjenta. Wielodyscyplinarne zespoły diagnostyczno-terapeutyczne, składające się ze specjalistów chirurgii ogólnej lub chirurgii onkologicznej, radioterapii onkologicznej, onkologii klinicznej lub radioterapii, radiologii i patomorfologii, również systematyczne monitorowanie efektów procesu terapeutycznego oraz stanu pacjenta po zakończeniu leczenia – wyjaśnił Tomasz Kuleta.
W latach 2021–2024 nakłady na realizację kompleksowej opieki nad pacjentem z nowotworem jelita grubego wzrasta – z prawie 83 milionów w 2021 roku do 603 milionów w 2024 roku.
Profilaktyka – program badań przesiewowych raka jelita grubego
– Populacja objęta programem badań przesiewowych to osoby w wieku od 50 do 65 lat, a o ile u najbliższych krewnych rozpoznano nowotwór jelita grubego – od 40 do 49 lat (dotyczy pacjentów, którzy nie mieli wykonanej kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat). W 2023 roku przebadano pod tym kątem 65 223 pacjentów, a w 2024 – 86 292 osoby. Wartość sfinansowanych świadczeń wzrosła z 78 mln 254 tys. w 2023 roku do 115 mln 780 tys. w 2024 roku – referował prelegent.
Kolejnym programem jest opieka nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego lub raka błony macicy.
Tomasz Kuleta podkreslił także wagę najnowszego świadczenia, które pojawiło się 5 maja. – Pani minister podpisała rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, na mocy którego pacjenci uzyskali prawo do profilaktycznego świadczenia „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej” – w wieku od 20 do 49 lat co 5 lat i powyżej 49. roku życia – co 3 lata. Jednym z badań przysługujących pacjentom w ramach tego świadczenia jest test FIT OTC. Badanie to przysługuje pacjentom powyżej 50. roku życia jako zalecana interwencja prozdrowotna – podsumował naczelnik.
Problemy z diagnostyką i kartami DiLO
Dyrektor Departamentu Opieki Koordynowanej MZ Konrad Korbiński, komentując przytoczone dane, wspomniał o zastrzeżeniach, które zostały zgłoszone w raporcie Najwyższej Izby Kontroli w zakresie dotyczącym koordynacji i sytuacji pacjentów z nowotworami układu pokarmowego.
– NIK położył nacisk na kwestię dotyczącą niewystarczających nakładów czy działań związanych z profilaktyką i z badaniami przesiewowymi. Jedno rozwiązanie znalazło się dzięki programowi „Moje zdrowie”, w ramach którego test FIT jest stałym elementem dla pacjentów powyżej 50 r.ż. To badanie wczesnoprzesiewowe, które stanowi pewne preludium do tego, aby zwiększyć liczbę pacjentów włączonych do programu przesiewowego opartego na kolonoskopii – podkreślił Konrad Korbiński.
Jak mówił dyrektor, kolejnym problemem wskazanym w raporcie NIK było to, iż ponad 80 proc. pacjentów w trakcie leczenia nie miało wystawionej karty diagnostyki leczenia onkologicznego.
– To jest duży problem ogólnie, bo karty często nie są wystawiane. Ale w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej zostanie to uporządkowane, ponieważ wprowadzamy przepisy związane z e-DILO i ta karta od 1 stycznia 2027 roku będzie stanowiła obowiązkowy dokument związany z prowadzeniem opieki onkologicznej finansowanej ze środków publicznych. To jest istotna zmiana nie tylko w kontekście wsparcia koordynacji pacjentów, ale także zbierania danych i mierzenia jakości opieki nad pacjentami – tłumaczył.
Konrad Korbiński rozszerzył kwestię związaną z wdrażaniem Krajowej Sieci Onkologicznej. – Wyznaczono poziomy ośrodków, w których już pracują koordynatorzy opieki onkologicznej. W ramach KSO zostały wydane także najważniejsze zalecenia, czyli standardy dotyczące opieki nad pacjentami onkologicznymi, w tym także w zakresie nowotworów układu pokarmowego, a dokładnie nowotworu jelita cienkiego, jelita grubego i trzustki. Będą one stale podlegać aktualizacji i bieżącym zmianom – przekazał dyrektor.
– Jesteśmy na dobrej drodze, żeby poprawić diagnostykę i uszczelnić badania przesiewowe w zakresie nowotworów układu pokarmowego, a także lepiej skoordynować opiekę nad pacjentami, u których taki nowotwór zostanie wykryty – podsumował Konrad Korbiński.
