Choroba Gravesa-Basedowa jest jedną z najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy, chorobą autoimmunologiczną, która znacząco wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Przyjrzyjmy się bliżej temu schorzeniu, jego objawom, przyczynom, diagnostyce oraz leczeniu, a także porównamy je z innymi chorobami tarczycy, takimi jak Hashimoto.
Czym jest choroba Gravesa-Basedowa?
Choroba Gravesa-Basedowa to autoimmunologiczne zaburzenie, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę, powodując nadmierną produkcję hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny). Nadczynność tarczycy (inaczej nazywana hipertyreozą) prowadzi do przyspieszenia wielu procesów metabolicznych organizmu, co skutkuje licznymi objawami klinicznymi. Charakterystycznym elementem tej choroby jest obecność przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH (hormon tyreotropowy) – nazywane TRAb, które stymulują tarczycę do nadmiernej aktywności.
Objawy choroby Gravesa-Basedowa
Objawy choroby są wynikiem nadmiernej produkcji hormonów tarczycy i obejmują szerokie spektrum dolegliwości. Najczęściej występujące symptomy to:
- Szybkie bicie serca (tachykardia) i nadciśnienie
- Chudnięcie, pomimo zwiększonego apetytu
- Nadmierne pocenie się i nietolerancja ciepła
- Drażliwość, lęk, problemy ze snem, nadmierna pobudliwość
- Drżenie rąk i osłabienie mięśni
- Wytrzeszcz oczu (oftalmopatia Gravesa), który może powodować zaczerwienienie, podrażnienie oraz uczucie „piasku” pod powiekami
- Obrzęki wokół nóg (obrzęk przedgoleniowy)
- Zaburzenia miesiączkowania u kobiet
Symptomy te mogą rozwijać się stopniowo lub pojawiać się nagle, a ich intensywność zależy od stopnia nadczynności tarczycy.
Zaplanuj odpowiednią suplementację z Thyroset. Sprawdź gdzie kupić Thyroset i jak najszybciej zacznij inteligentne wsparcie swojej tarczycy i układu immunologicznego.
Diagnostyka i leczenie choroby Gravesa-Basedowa
Rozpoznanie choroby Gravesa-Basedowa opiera się na kombinacji objawów klinicznych oraz badań laboratoryjnych. Podstawą diagnostyki są badania krwi, które obejmują:
- Poziom hormonów tarczycy (T3, T4)
- Stężenie tyreotropiny (TSH), która jest zwykle poniżej normy w nadczynności tarczycy
- Badanie obecności przeciwciał przeciw receptorowi TSH (TRAb)
Dodatkowo, badania obrazowe, takie jak ultrasonografia tarczycy oraz scyntygrafia, mogą być pomocne w ocenie struktury i funkcji gruczołu.
Leczenie zależy od ciężkości choroby i może obejmować:
- Leki przeciwtarczycowe (np. tiamazol), które blokują produkcję hormonów tarczycy
- Jod radioaktywny – stosowany w celu zniszczenia nadczynnej tkanki tarczycy
- Operacja usunięcia tarczycy (tyroidektomia), która jest rozważana w przypadkach, gdy inne metody leczenia zawodzą
- Leczenie wytrzeszczu oczu może obejmować leki z grupy sterydów lub zabiegi chirurgiczne w zaawansowanych przypadkach orbitopatii tarczycowej
- Zdrowy styl życia i odpowiednia dieta mogą wspomagać organizm w walce z chorobą, łagodzić niektóre objawy oraz wspierać ogólne zdrowie
Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna?
Choroba Gravesa-Basedowa jest przewlekłym schorzeniem, które nie zawsze można całkowicie wyleczyć, ale istnieje możliwość uzyskania długotrwałej remisji. U części pacjentów leczenie farmakologiczne może przynieść trwałe zahamowanie objawów, jednak wielu wymaga długoterminowej terapii. W przypadku leczenia jodem radioaktywnym lub tyroidektomii może dojść do trwałej niedoczynności tarczycy, która wymaga dożywotniej suplementacji hormonów tarczycowych.
Czym różni się choroba Gravesa-Basedowa od choroby Hashimoto?
Choroba Gravesa-Basedowa i choroba Hashimoto to oba schorzenia autoimmunologiczne atakujące tarczycę, jednak różnią się mechanizmem działania oraz objawami. Pierwsza powoduje nadczynność tarczycy, czyli nadmierną produkcję hormonów tarczycy. Układ immunologiczny stymuluje tarczycę do pracy na wysokich obrotach. Druga z kolei, prowadzi do stopniowego niszczenia tarczycy, co w efekcie skutkuje niedoczynnością tarczycy (zmniejszoną produkcją hormonów). Objawy Hashimoto obejmują głównie zmęczenie, przyrost masy ciała, suchą skórę, depresję i uczucie zimna. Pomimo różnych skutków działania, obie choroby mają wspólne podłoże immunologiczne.
Przyczyny choroby Gravesa-Basedowa
Dolegliwość ta ma przede wszystkim podłoże autoimmunologiczne, co oznacza, iż jej główną przyczyną są zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego. Jednak istnieją czynniki, które mogą zwiększać ryzyko jej rozwoju. Wśród tych czynników znajdują się zarówno predyspozycje genetyczne, jak i wpływ środowiska, w tym aspekty emocjonalne i styl życia. Oto główne przyczyny:
-
Czynniki genetyczne
Predyspozycje genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju choroby Gravesa-Basedowa. W rodzinach, w których występują inne choroby autoimmunologiczne, istnieje większe ryzyko zachorowania na to schorzenie. Zidentyfikowano konkretne geny (głównie HLA-DR3, CTLA-4, PTPN22, CD40, TG oraz TSHR) związane z układem odpornościowym, które mogą zwiększać podatność na chorobę.
-
Czynniki emocjonalne
Stres i traumy emocjonalne są uznawane za potencjalne czynniki wyzwalające lub zaostrzające chorobę Gravesa-Basedowa. Nadmierny stres może wpływać na funkcjonowanie układu immunologicznego, co prowadzi do jego deregulacji i rozwoju chorób autoimmunologicznych. Przewlekły stres może osłabiać układ odpornościowy, co może prowadzić do jego „błędnej” odpowiedzi na komórki własnego organizmu, w tym tarczycy. Także zwiększenie produkcji hormonu stresu – kortyzolu, wpływa na metabolizm i funkcjonowanie różnych narządów, w tym tarczycy.
-
Zakażenia wirusowe lub bakteryjne
Niektóre infekcje mogą przyczynić się do rozwoju choroby, wpływając na układ odpornościowy. Istnieją teorie, iż reakcje układu odpornościowego na pewne infekcje mogą prowadzić do nieprawidłowego ataku na własne tkanki, w tym na tarczycę. Często zauważa się korelację tej choroby z wirusem Epsteina-Barr lub bakteriami takimi jak Yersinia enterocolitica lub Helicobacter pylori.
-
Zaburzenia hormonalne
Czynniki hormonalne, zwłaszcza u kobiet, odgrywają istotną rolę w rozwoju choroby Gravesa-Basedowa. Schorzenie to częściej dotyka kobiety, co sugeruje, iż zmiany hormonalne związane z ciążą, porodem czy menopauzą mogą wywoływać lub nasilać objawy choroby. Ponadto, kobiety w wieku rozrodczym są bardziej podatne na choroby autoimmunologiczne.
-
Palenie tytoniu
Palenie papierosów jest jednym z czynników ryzyka rozwoju choroby Gravesa-Basedowa, a szczególnie powikłań takich jak wytrzeszcz oczu. Substancje zawarte w dymie tytoniowym mogą wpływać na układ odpornościowy i przyczyniać się do rozwoju stanów zapalnych w tkankach, w tym w tarczycy.
-
Styl życia i dieta
Chociaż styl życia sam w sobie nie jest główną przyczyną choroby Gravesa-Basedowa, niektóre jego elementy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby lub nasilać jej objawy. Zaliczyć tu można m.in. przewlekłe zmęczenie i brak odpoczynku; złą dietę, ubogą w składniki odżywcze, które wspierają funkcje układu odpornościowego i tarczycy; zbyt mało aktywności fizycznej, co może osłabiać organizm i pogarszać stan zdrowia.
-
Ekspozycja na toksyny
Ekspozycja na pewne toksyny środowiskowe, takie jak chemikalia stosowane w przemyśle czy pestycydy, może zaburzać funkcjonowanie układu immunologicznego i zwiększać ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych, w tym Gravesa-Basedowa.
Ciekawostki o chorobie
- Choroba Gravesa-Basedowa była opisana niezależnie przez dwóch lekarzy: Roberta Gravesa (Irlandia) w 1835 roku oraz Karla von Basedowa (Niemcy) w 1840 roku.
- Choroba częściej dotyka kobiety, szczególnie w wieku od 30 do 50 lat, ale może występować u osób w każdym wieku, w tym u dzieci.
- Wytrzeszcz oczu (orbitopatia) nie występuje u wszystkich pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa. Ten objaw jest związany z procesami zapalnymi w tkankach oczodołu, ale pojawia się tylko u około 30% chorych.
- Czasami nadczynność tarczycy związana z chorobą Gravesa-Basedowa może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak przełom tarczycowy, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
- Ciekawą przyczyną choroby Gravesa-Basedowa jest teoria mimikry molekularnej, która sugeruje, iż infekcje wirusowe lub bakteryjne mogą odgrywać zaskakującą rolę w wywoływaniu tej choroby autoimmunologicznej. W mechanizmie mimikry molekularnej układ odpornościowy „pomyłkowo” atakuje własne komórki tarczycy, ponieważ antygeny niektórych patogenów (np. bakterii Yersinia enterocolitica lub wirusów, jak Epstein-Barr) mają podobne struktury do antygenów obecnych w tarczycy. W rezultacie, gdy organizm walczy z infekcją, przeciwciała mogą również przypadkowo niszczyć zdrową tkankę tarczycy, prowadząc do jej nadczynności i rozwoju choroby Gravesa-Basedowa. To pokazuje, jak złożone i nieprzewidywalne mogą być mechanizmy autoimmunologiczne, w których choćby zwykła infekcja może odegrać kluczową rolę w wywołaniu poważnej choroby tarczycy.
Podsumowanie
- Choroba Gravesa-Basedowa to nadczynność tarczycy spowodowana atakiem układu immunologicznego na gruczoł.
- Objawy obejmują przede wszystkim szybkie bicie serca, utratę wagi, wytrzeszcz oczu oraz problemy z emocjami i snem.
- Diagnostyka opiera się na badaniach krwi oraz obrazowych, a leczenie obejmuje leki, jod radioaktywny lub operację, a także wdrożenie zdrowych nawyków i spokojnego trybu życia.
- Choroba nie zawsze jest w pełni uleczalna, ale możliwa jest długotrwała remisja.
- W odróżnieniu od choroby Hashimoto, Gravesa-Basedowa prowadzi do nadczynności tarczycy, podczas gdy Hashimoto zwykle do jej niedoczynności.
- Choroba ta, choć przewlekła, może być skutecznie kontrolowana dzięki dostępnych terapii.
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
