Obecne regulacje przyznają prawo do bezpłatnych leków m.in. dzieciom i młodzieży do 18. roku życia, osobom powyżej 65 lat oraz kobietom w ciąży. Nie przewidują jednak takiego przywileju dla pacjentów z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Tę lukę wskazał Oddział Okręgowy Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Pile. Jak podkreślono, osoby niepełnosprawne często wymagają długotrwałego leczenia. W związku z tym ponoszą znaczne wydatki na farmakoterapię, mimo trudnej sytuacji ekonomicznej. Postulat organizacji wsparł poseł Piotr Głowski, który wraz z grupą parlamentarzystów skierował do Ministerstwa Zdrowia interpelację. Zapytał m.in. o to, czy resort planuje rozszerzyć katalog osób uprawnionych do bezpłatnych leków o osoby z niepełnosprawnościami, niezależnie od wieku.
Ministerstwo Zdrowia: Bezpłatne leki nie dla niepełnosprawnych
W odpowiedzi Ministerstwo Zdrowia poinformowało, iż aktualne przepisy nie przewidują takich rozwiązań.
– Świadczeniobiorcy będący osobami niepełnosprawnymi nie posiadają szczególnych uprawnień w dostępie do refundowanych leków […] posiadają natomiast takie same uprawnienia jak inni świadczeniobiorcy (pacjenci) posiadający prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – podkreślił resort.
Ministerstwo wskazało również, iż system ochrony zdrowia oparto na zasadach równości i solidarności społecznej:
– Ustawa o świadczeniach realizuje wyrażony w art. 68 Konstytucji RP obowiązek zapewnienia obywatelom równego dostępu do świadczeń zdrowotnych. Niezależnie od sytuacji materialnej.- przypomina w odpowiedzi Ministerstwo Zdrowia.
Resort zaznaczył, iż szczególne uprawnienia przyznawane są wybranym grupom, np. inwalidom wojennym, osobom represjonowanym czy zasłużonym dawcom krwi. Osoby z niepełnosprawnościami nie są jednak ujęte w tych kategoriach.
Inne formy wsparcia dla niepełnosprawnych
Choć pacjenci niepełnosprawni nie mogą korzystać z programu bezpłatnych leków, przysługują im inne przywileje systemowe. Zgodnie z art. 47c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej: „Osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności mają prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.”
Dotyczy to zarówno podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjalistów, świadczeń szpitalnych, rehabilitacji oraz zaopatrzenia w wyroby medyczne. W przypadku tych ostatnich obowiązuje również uprawnienie do zleceń bez limitu okresów użytkowania.
Aktualnie koszty refundacji leków są ogromne
Ministerstwo wyjaśniło, iż w tej chwili programy bezpłatnych leków generują znaczne koszty publiczne. Od czasu obniżenia progu wieku w programie „Leki 65+” (z 75 na 65 lat), liczba beneficjentów wzrosła, podobnie jak skala wydatków.
–W roku 2024 dodatkowe koszty płatnika publicznego związane z realizacją bezpłatnych wykazów dedykowanych pacjentom po ukończeniu 65. roku życia wyniosły ok. 2 782 mln zł. A w 2025 r. w okresie styczeń–maj ponad 1 244 mln zł. – tłumaczy Ministerstwo Zdrowia.
Obecnie lista „Leki 65+” obejmuje około 97% wszystkich refundowanych leków dostępnych w aptekach. Jak zaznaczono w odpowiedzi, włączenie kolejnych grup pacjentów wymagałoby szczegółowych analiz ekonomicznych i nie jest w tej chwili planowane.
Rola farmaceuty w systemie refundacji
W odpowiedzi Ministerstwo przypomniało także o roli farmaceutów w procesie ograniczania kosztów leczenia po stronie pacjentów. Obowiązek informowania o tańszych odpowiednikach pozostaje jednym z kluczowych elementów polityki dostępności leków:
– Każdy farmaceuta wydający lek z apteki ma obowiązek poinformowania pacjenta o możliwości wydania tańszego odpowiednika. – przypomina resort.
Wskazano również, iż wysokie wydatki pacjentów na leczenie często wynikają nie z braku refundacji, ale z ordynowania leków na 100%, przepisów poza systemem refundacyjnym (np. OTC) lub stosowania suplementów diety.
Źródło: MB/Sejm
