ALAB laboratoria to pierwsza sieć diagnostyczna w Europie Środkowo-Wschodniej, która wdraża innowacyjną technologię do badań przesiewowych w kierunku DNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) z rozszerzonym genotypowaniem.
Technologia wdrażana przez ALAB laboratoria pozwala dokładniej i szybciej wykrywać zakażenia HPV – wirusa, który jest przyczyną blisko 100 proc. zachorowań na raka szyjki macicy.
Nowoczesna diagnostyka HPV w ALAB laboratoria
Udział Polek w programach badań przesiewowych wciąż nie przekracza 20 proc., co plasuje nas w ogonie państw Europy Zachodniej.
– Skuteczna profilaktyka raka szyjki macicy w dużej mierze zależy od dostępności i jakości badań przesiewowych. Dlatego w ALAB laboratoria wdrażamy, jako pierwsi w Europie Środkowo-Wschodniej, zautomatyzowany system do badań wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). To właśnie przetrwała infekcja tego wirusa odpowiada za prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy – mówi dr Piotr Bobkiewicz, kierownik Pracowni Patomorfologii w ALAB laboratoria. – Zastosowanie nowej technologii pozwala na sprawniejszą i dokładniejszą wykrywalność, co może przyczynić się do obniżenia liczby zachorowań i zgonów z powodu raka szyjki macicy. Wpisuje się to w priorytety polityki zdrowotnej państwa, w tym Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w Polsce, a także wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia – dodaje.
Rak szyjki macicy to czwarty najczęściej występujący nowotwór na świecie. W Polsce stanowi ponad 2,5 proc. nowotworów złośliwych u kobiet. Co roku diagnozuje się go u ponad 2200 kobiet, a ponad 1400 umiera z jego powodu.
ALAB laboratoria od października 2025 r. wdraża możliwość badania z użyciem zautomatyzowanej aparatury, która pozwala nie tylko na wykrycie infekcji wirusem HPV, ale również rozszerzone genotypowanie 14 typów wysokiego ryzyka tego wirusa. To pozwala na bardziej precyzyjną ocenę ryzyka onkologicznego i szybsze skierowanie pacjentów do dalszej diagnostyki lub leczenia. Rozszerzone genotypowanie dostarcza konkretnych, praktycznych informacji, co może pomóc zmniejszyć liczbę ponownych badań oraz niepotrzebnych i często stresujących dla kobiet badań kolposkopii.
Technologia wykrywania obecności HPV oparta na diagnostyce molekularnej charakteryzuje się wyjątkową czułością sięgającą 95–98 proc., podczas gdy tradycyjna cytologia osiąga jedynie 60–70 proc. Dzięki wysokiej wydajności aparatury istnieje możliwość wykrywania HPV DNA u znacznie większej liczby badanych niż przy dotychczas stosowanych metodach. Badanie to jest wykorzystywane przez ALAB laboratoria w Programie Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w Polsce finansowanym ze środków NFZ.
Samopobranie materiału może zwiększyć odsetek badań przesiewowych
Nadal zbyt mało kobiet w Polsce wykonuje badanie w kierunku wykrywania wysoko onkogennych wirusów HPV. Szacuje się, iż około 50 proc. Polek regularnie wykonuje cytologię, jednak badanie to nie pozwala na wykrycie samego wirusa, a jedynie podejrzenie infekcji.
Z danych Narodowego Testu Zdrowia Polaków 2024 wynika, iż 40 proc. kobiet wykonało cytologię w ciągu ostatniego roku, co stanowi wzrost w porównaniu do lat ubiegłych. Niestety, 11 proc. kobiet nigdy nie wykonało tego badania, a wśród młodszych pań (25-34 lata) odsetek ten wynosi tylko 15 proc.
Cytologia polega na ocenie pod mikroskopem wyglądu komórek szyjki macicy, jest więc badaniem subiektywnym i o dość wysokiej czułości, ale o ograniczonej swoistości. Tymczasem test HPV to w tej chwili najważniejsze badanie w profilaktyce raka szyjki macicy – jego czułość sięga blisko 100 proc., a wynik jest obiektywny i powtarzalny.
– Mamy opcję pobrania wymazu w gabinecie ginekologicznym, a ponadto w tej chwili także możliwe jest samopobranie materiału przez kobiety (tzw. self-sampling). W wielu warunkach i przy zastosowaniu nowoczesnych metod (np. PCR) samopobranie materiału do testu HPV osiąga czułość i swoistość zbliżoną do pobrania przez personel medyczny, choć trzeba wiedzieć, jak to samodzielnie zrobić. W niektórych przypadkach (zależnie od metody, techniki pobrania i warunków) samopobranie może być nieco mniej skuteczne. Metoda ta może jednak zwiększyć uczestnictwo w programach przesiewowych wśród kobiet, które rzadziej odwiedzają gabinety ginekologiczne – wyjaśnia dr n. med. Karina Barszczewska, specjalista ds. ginekologii i położnictwa. – Profilaktyka zaczyna się od świadomości i decyzji o wykonaniu badań diagnostycznych, dlatego zachęcam wszystkie kobiety, by korzystały z możliwości diagnostycznych, które w tej chwili są dostępne.
Wdrożenie nowej technologii w ALAB laboratoria wpisuje się w realizację celów Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, poprawiając dostęp do diagnostyki o wysokiej czułości i jakości.
Wdrażany przez ALAB laboratoria system to:
- Diagnostyka molekularna, która umożliwia rozszerzone genotypowanie pozwalające wykryć zagrożenie na etapie, gdy cytologia jeszcze nie wykazuje żadnych podejrzanych zmian komórkowych.
- Precyzyjne wskazanie – test nie tylko mówi „masz HPV”, ale identyfikuje, który to jest typ, potrafi wskazać indywidualnie 6 najważniejszych, najbardziej niebezpiecznych genotypów wysokiego ryzyka, w tym 16, 18, 31 i 45. To bardzo ważne, ponieważ typy HPV 16 i 18 odpowiadają za 70 proc. inwazyjnych przypadków raka. Wiedza o tym umożliwia lekarzowi szybkie wdrożenie poszerzonej diagnostyki, leczenia i dokładniejsze monitorowanie.
- Komfort i dostępność – system jest przystosowany do analizy próbek pobranych samodzielnie przez pacjentkę.
