Wakacje to czas, kiedy dzieci mają więcej swobody, luzu i… czasu ekranowego. I chociaż część dorosłych przez cały czas patrzy na gry z podejrzliwością, warto dać im szansę. Bo dobrze dobrana gra wideo potrafi uczyć, inspirować i rozwijać – od kreatywności po empatię. To nie tylko "zabijacze czasu", ale nierzadko interaktywne opowieści z morałem, logiczne zagadki czy ćwiczenia z planowania i współpracy.
Jeśli więc zastanawiasz się, co warto włączyć dziecku na komputerze lub konsoli podczas wakacji – mamy listę naprawdę mądrych gier dla dzieci w każdym wieku (oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby grali w nie również dorośli!).
Dla dzieci od 5 lat i starszych
Dla najmłodszych najważniejsze są gry proste w obsłudze, ale bogate w kolory, formy i pozytywne emocje. W tym wieku dzieci uczą się przez zabawę, eksperymenty i obserwację, dlatego świetnie sprawdzają się gry rozwijające kreatywność, logiczne myślenie i troskę o świat.
Minecraft (Tryb kreatywny) – PC, PlayStation, Xbox, Switch, urządzenia mobilne
Nieśmiertelna klasyka, która rozwija wyobraźnię i uczy podstaw logicznego myślenia. Dzieci tworzą własne światy z klocków, ucząc się planowania i podstaw inżynierii, a przy okazji mają mnóstwo zabawy. O fenomenie "Minecrafta" świadczy chociażby olbrzymi sukces filmowej wersji, która podbiła również polskie kina.
Zoombinis – PC, urządzenia mobilne
Genialna, zapomniana perełka edukacyjna! Gra logiczna z przesympatycznymi stworkami, która uczy dedukcji, wzorów, klasyfikowania i rozwiązywania problemów.
Alba: A Wildlife Adventure – PC, Switch, PlayStation, Xbox
Urocza gra o małej dziewczynce, która ratuje przyrodę na śródziemnomorskiej wyspie. Przy okazji dziecko poznaje podstawy ekologii i uczy się troski o świat.
Captain Toad: Treasure Tracker – Nintendo 3DS, Switch
Zabawna i inteligentna gra logiczno-zręcznościowa z uroczym bohaterem. Trzeba się nagłówkować, żeby przejść kolejne poziomy – idealna na wspólne granie z rodzicem.
Animal Crossing: New Horizons – Switch
Symulator życia na wyspie, gdzie wszystko toczy się w spokojnym rytmie. Uczy cierpliwości, planowania, samodzielności i współpracy (dzieci mogą odwiedzać wyspy znajomych). Świetny do rozwijania wyobraźni i poczucia sprawczości.
Dla dzieci od 10 lat i starszych
Dziesięciolatki mają już na tyle rozwiniętą koncentrację, refleks i wrażliwość, iż mogą w pełni cieszyć się grami bardziej nieliniowymi, opartymi na eksploracji i narracji. To dobry moment, by zaproponować tytuły, które są piękne, mądre i niespieszne, ale mają duży ładunek emocjonalny i symboliczny.
Tunic – PC, Xbox, PlayStation, Switch
Gra jak bajka: piękna, cicha i pełna zagadek. Gracz wciela się w małego liska, który odkrywa świat przypominający klasyczne przygodówki z dawnych lat. Uczy cierpliwości, eksploracji i samodzielnego myślenia.
Terra Nil – PC, Switch, urządzenia mobilne dla subskrybentów Netfliksa
Odwrócona gra strategiczna: nie budujesz miasta, tylko… przywracasz przyrodę zdegradowanym terenom. Uczy ekologii i daje satysfakcję z tworzenia, nie niszczenia.
Toem – PC, PlayStation 5, Xbox One i Xbox Series X/S, Switch
Czarno-biała, manualnie rysowana gra przygodowa o fotografowaniu świata. Cicha, relaksująca, a przy tym inteligentna i pełna uroku.
A Short Hike – PC, PlayStation, Xbox, Switch
Mała gra o wielkim sensie. Gracz wciela się w ptaszka, który wspina się na górę, rozmawiając po drodze z innymi zwierzętami. O lekkości, uważności i cieszeniu się samą drogą – idealna dla dzieci wrażliwych i marzycielskich.
Dla dzieci od 12 lat i starszych
Dzieci w wieku 12+ często szukają w grach czegoś więcej niż tylko zabawy — liczy się narracja, sens, wyzwanie i możliwość samodzielnego podejmowania decyzji. To dobry moment na gry, które uczą planowania, współpracy, a także poruszają ważne tematy, jak śmierć, emocje, relacje czy ekologia.
Astroneer – PC, Xbox, PlayStation, Switch
Eksploracja planet, zbieranie zasobów, budowanie baz – w tym kolorowym świecie dzieci uczą się planowania, współpracy (jest tryb kooperacji!) i podstaw nauki o kosmosie.
Spiritfarer – PC, Xbox, PlayStation, Switch, urządzenia mobilne dla subskrybentów Netfliksa
Piękna, wzruszająca opowieść o pomaganiu duszom w ostatniej podróży. Brzmi poważnie, ale gra jest łagodna, mądra i głęboko humanistyczna – uczy empatii, rozmawiania o emocjach i pożegnaniach. Uwaga: w grze pojawia się kilka umiarkowanych przekleństw.
Stardew Valley – PC, Switch, Xbox, PlayStation, urządzenia mobilne
Zarządzanie farmą, relacje z mieszkańcami wioski, tajemnice do odkrycia i misje do wykonania. To gra o prostym życiu, która jednocześnie uczy pracy, empatii i konsekwencji. Spokojna, ale bardzo angażująca – dzieci uczą się planować i zarządzać czasem.
Heaven's Vault – PC, PlayStation, Switch
Gra przygodowa o odkrywaniu starożytnego języka i historii obcej cywilizacji. Świetna dla dzieci zafascynowanych światem, historią, językiem i logiką.
Stray – PC, PlayStation, Xbox
Gra, w której wcielasz się w kota przemierzającego cyberpunkowe miasto pełne robotów. Piękna wizualnie, z ciekawą i symboliczną opowieścią o samotności, przyjaźni i nadziei. Nie ma brutalności, ale ze względu na klimat i refleksyjność raczej dla dzieci 12+.
Before Your Eyes – PC, Play Station 5, urządzenia mobilne dla subskrybentów Netfliksa
Poruszająca i innowacyjna gra o życiu, wspomnieniach i odchodzeniu. Sterujesz nią… mrugając, co dosłownie wciąga w emocjonalną opowieść o dzieciństwie i wyborach. Krótka, ale intensywna – doskonała dla starszych dzieci, które szukają w grach głębszego sensu.
Dla nastolatków od 16 lat i starszych
To już wiek, w którym gry mogą pełnić funkcję sztuki i działać niemal jak dobre kino. Tematy trudne emocjonalnie, wybory moralne, poczucie samotności, rodzina, przemijanie – gry są często świetnym pretekstem do głębszych rozmów i lepszego zrozumienia świata przez nastolatka.
Night in the Woods – PC, PlayStation, Xbox, Switch, urządzenia mobilne
Nietypowa przygodówka o dorastaniu, powrotach do domu i niepokoju młodych dorosłych. Gracz wciela się w antropomorficzną kotkę Mae, która porzuca studia i wraca do rodzinnego miasteczka. Gra mówi o depresji, przyjaźni, samotności i życiowych zakrętach – w sposób ciepły, mądry i unikalny. Teoretycznie od 13 roku życia, ale świetna dla starszych nastolatków, którzy czują, iż "coś jest nie tak", ale nie potrafią tego jeszcze nazwać.
Life is Strange (seria) – PC, PlayStation, Xbox, urządzenia mobilne
Kultowa już, interaktywna historia z wyborami moralnymi, emocjonalnymi dylematami i tematami ważnymi dla młodych ludzi. Gracz wciela się w nastolatków zmagających się z codziennością, relacjami, stratą i tożsamością – często z elementami nadprzyrodzonymi. Świetnie napisana, porusza i daje do myślenia, a każda decyzja niesie konsekwencje – jak w życiu.
What Remains of Edith Finch – PC, PlayStation, Xbox, Switch, urządzenia mobilne z iOS
Wielokrotnie nagradzana kolekcja tajemniczych opowieści o osobliwej rodzinie, wspomnieniach, tajemnicach i śmierci. Głęboka, wciągająca, przepiękna wizualnie, a forma gry-narracji przypomina dobre kino niezależne. Uwaga, ma elementy gotyckiego horroru (ale nie jest pełnoprawnym horrorem).
Oxenfree (seria) – PC, PlayStation, Xbox, Switch urządzenia mobilne dla subskrybentów Netfliksa
Mroczna, ale nie horrorowa opowieść o grupie nastolatków, którzy odkrywają nadprzyrodzoną tajemnicę na opuszczonej wyspie. Mechanika oparta jest na naturalnych dialogach i decyzjach moralnych – każda rozmowa coś zmienia. To świetna metafora dojrzewania i radzenia sobie z przeszłością. Idealna dla tych, którzy lubią trochę grozy bez jumpscare'ów i dużo głębi psychologicznej. Można włączyć ją już czternastolatkom.
Gry do grania wspólnie z dzieckiem
Niektóre gry najlepiej smakują w duecie. Gry kooperacyjne uczą współpracy, komunikacji i dzielenia się zadaniami – to idealny sposób na wspólne spędzenie czasu. Dodatkowy plus? Można się razem pośmiać… albo trochę posprzeczać.
Snipperclips: Cut It Out, Together! – Switch (od 6. roku życia)
Zabawna gra logiczna, w której dwie kolorowe figury muszą przycinać się nawzajem, by rozwiązać zadania. Świetna do rodzinnego grania — uczy logicznego myślenia i sprawia mnóstwo frajdy.
Unravel Two – PC, Xbox, PlayStation, Switch (od 7. roku życia)
Kooperacyjna gra logiczno-zręcznościowa o dwóch włóczkowych stworkach. kooperacja to klucz – idealna do rodzinnego grania z młodszym lub starszym dzieckiem.
It Takes Two – PC, Xbox, PlayStation, Switch (od 13. roku życia)
Zabawna i wzruszająca opowieść o parze, która musi współpracować, by odnaleźć drogę do siebie. Logiczna zręcznościówka stworzona do gry w duecie. Starsze dzieci będą się przy niej świetnie bawić i uczyć współpracy, ale to także doskonała propozycja dla samych rodziców – fabuła gry przypomina małżeńską terapię, w najlepszym możliwym wydaniu.
Jak mądrze grać w gry w wakacje?
Gry mogą być świetnym sposobem na rozwój i relaks, ale – jak wszystko – potrzebują zdrowych granic. Dlatego warto nie tylko wybrać mądrą grę, ale też zadbać o to, jak i kiedy dziecko z niej korzysta. Oto kilka prostych zasad, które pomagają cieszyć się graniem bez wyrzutów sumienia:
Ustalcie granice czasu – np. 1–2 godziny dziennie, najlepiej po aktywnościach offline.
Róbcie przerwy co godzinę – zwłaszcza przy grach na komputerze lub konsoli.
Rozmawiajcie o grach – pytaj dziecko, w co gra i co mu się podoba. To buduje więź i zaufanie, ale też pozwala zgłębić tematy poruszone przez twórców.
Nie grajcie przed snem – wieczorem lepiej postawić na coś wyciszającego niż emocje z ekranu.
Zachowajcie równowagę – gry mogą być super, ale niech nie zastąpią ruchu, kontaktu z naturą czy książek. Niech znajdzie się czas na wszystko – szczególnie w wakacje.
